95 Theses chungin Pathian Dawt Ding

BIA HMAI~HI
Upatnak

    Vawlei cung biaknak ngan pali a si mi Hindu, Buddist, Muslim, Christian le bianak dang dang le protestant pawl hna nih dawtnak (Cf; 1Jn 4:8 ) le zawnruahnak (Cf; Mt 7: 12) lawng hi an chim i, an zulh dih caah ka upat dih hna. Pathian dawtnak konglam ah hin cun an biaknak an `anh cio. Bu aa `hen mi pawl nih 95 Theses of Martin Luther  cherhchan in an bu an `anh cio ve. Kei zong nih Pathian dawtning phunthum  (95 Theses) `ial in biadik le bia hman cu ka `anh ve (Cf; 2Kor 13:8).

Hmanmi Baibal Pawl

   Hi cauk  `ialnak ca i ka hmanmi Bible hna cu;

*     Rev. S. Hre Kio (Baptist) lehmi Baibal ca (Falam holh).
*     Rev. David Van Bik (Baptist) lehmi Baibal ca (Hakha holh).
*     Rev. Judson (ABM) lehmi Baibal ca (Kawl holh).
*     La`in Vulgate in lehmi Douay Version (1609 - Mirang holh).
*     Christian Community Bible (Catholic Pastoral Edition) (CCB Mirang holh).
*     Rev. Fr. John Aye Kyaw lehmi Catholic Bible Ca (Kawl holh) hna hi an si.

Zangfah nawlnak

    Hi cauk chung i Baibal ca-tlang le na relmi Bible Cauk chung i catlang an i lawh lo asile ka hmanmi Bible Cauk dangdang chung i catlang pawl rak zoh ve hram ko tiah zangfah kan nawl. Zoh chap dingah:-
    (1) Rom 10:2-4 “An `anhzia hi a hmaan lo”. (Rev. S.  Hre Kio)
    Rom 10:2-4 “An `anhzia hi palh`anh a si”. (Rev. D. Van Bik)
    (2) Gal. 5:12 “....cuarpartan...” (CCB)
    Gal. 5:12 “....`hawl hna uh...” (Rev. Judson)
(3) Lamkaltu 20:28 “A fapa thihnak thawngin amah taah  aa ser cangmi Krifabu” ( Rev. Hre Kio),
    Lamkaltu “... a thisen in a cawk mi Bupi”. (Douay Version)
            (4) Gal. 5:19-21 “A bawr  bawr in an i `hen” (Rev. Hre Kio),
                     Gal. 5:19-21 “Bupi `henak” (Rev. Judson).
    
Hi ca uk chung ah Bu (asilole) Bupi ti i ka hmanmi hi a tanglei bantuk in an hman ve ca ah a si;
(1) Rev. S. Hre Kio        - Bu (asilole) Bupi
(2) Rev. D. Van Bik           - Bu (asilole) Khrihfabu
(3) Douay Version         - Bupi
(4) CCB            - Bupi
(5) Rev. Judson        - Bu (asilole) Bupi (toif;? toif;awmf)
(6) Rev. Fr. John Aye Kyaw    - Bu (asilole) Bupi (toif;? toif;awmf)
    
Timhtuahnak
    
    Hi cauk chung i ka `ialmi hna cu, Inkyinkhone parish Mino tin`an (March 2009) lio i, Saya Michael Sairuma le Saya John Sial Kham hna he kan cawnpiak mi hna pawl kha Rev. Fr. Michael Zung Cung (P.P) nih a chek dih hnu in an chuah mi “A Sungmi Kan Zumhnak” (Cf; 2Peter 1:1) cauk chungin acheukhat hna kha kau deuh in ka `ial `han mi a si.
    Hi cauk hi Rev. Fr. Andrew Biak Lian Uk forhfialnak in Bungzung parish Mino tin`an (March 2013)ah cawnpiak ding ruahchan in ka `ialmi  asi.

Lunglawmhnak

    Hi cauk `ial khawhnak dingah thla a ka campiak tu Lumbang parish Patung Retreat (Novenber 2012); Locom khua i aa telmi pawl si hna seh, Hakha zone Nubu tin`an (Novenber 2012) Sakta khua i aa telmi pawl si hna seh, Hnaring khua Ordination (March 2013) i aa telmi pawl si hna seh, Surkhua parish Krih Siangpahrang puai (Feb. 2013) i aa telmi pawl si hna seh, Bungzung parish Mino tin`an (March 2013) i aa telmi mino, pabu le nubu pawl si hna seh, Lente parish Pathian bia cawnpiaknak (April 2013) i aa telmi pawl si hna seh, Phai parish 0dnmOfpdefac:yGJ (April 2013) i tawlreltu Rev. John Tual Khan Sum, Sister Ann Mary le a lettu pawl si hna seh, Sakta parish pabu tin`an (Dinlopa khua April 2013) i tawlreltu Rev. Fr. Michael Van Lian, Rev. Fr, Lucas Khia Mang le aa telmi pawl sihna seh, Hakha Chin Oo Si sang le Pyidawta sang nubu pawl le midang dang pawl hna nan thlacampiaknak cungah lunglawmhnak tampi ka ngei.
    Pathian bia ka chim tawnmi pawl hi ca in `ial ding in forhfial le bawmhpah in thla aa ka campiak zungzal tu ka dawtmi ka nupi Emily Mang Hlei ~ial (L.L.B; B.Ed), ka fapa Dr. Stephen Cung Sin Thawng Luai (M.B, BS.) cungah siseh, ka fanu Mai Oliver Yin Hua Thawng Luai (B.A M.A) cung zongah lunglawmhnak tampi ka ngei.
    Hi cauk `ialnak ding i ka hmanmi CCB (Catholic Pastoral Edition) Baibal Ca-uk hi 2005 Sea Game, Manila in laksawng aa ka phorhtu ka fanu jrwf Zm jcnf vif; (jrefrm? Ak'¨) le ka herhbaunak i a ka `uan piak lengmang tu  BudKifBudKifoif; (jrefrm? Ak'¨) cung zongah lunglawmhnak tampi ka ngei.
     Laimi Baibal rel khawh ding in Laica a tuahtu Rev. JH. Cope (ABM) le Baibal ca a kan lehpiaktu Rev. David Van Bik (Baptist Hakha holh), Rev. Stephen Hre Kio (Baptist, Falam holh), Rev. Judson (ABM, kawl holh), Rev. Fr. John Aye Kyaw (Catholic, kawl holh), Rev. Kam Khaw Thang (Tiddim holh), Michael Vung Suan Lian (RC, Tiddim holh), Rev Lawrance (Presbyterian, Mizo holh) pawl hna cung zongah lunglawmhnak tampi ka ngei.
    Khrih Bupi hi ka rak huattuk lio ahhin, biatak hmuhkawh dingin kum (12) renglo mitthli he nitin catloin a thli tein Rosary thla a ka campiaktu ka dawtmi ka nupi Emily cungah siseh, Baibal ca hi ahota dah a si, zei Bupi tuahmi dah a si tiah ka halh ruangah Khrih a Bupi chungah lam aa ka hruaitu Saya John `Tial Khuai (Falam Parish) cungah siseh, lungnemte le a thli tein Thlarau thlaici a rak tuhtu Rev. Fr. John Maung Nee le Sister Hilda Khin Win Myint cung zongah lunglawmhnak tampi ka ngei fawn rih.
    Pathian rian`tuannak ah khual a tlawn pah in aa dengkhong sual i, a ngalruh a kiah ruangah nganfah tuarpah in a biapi ngai mi Doctrine aa ka chimtu, hi ca a tawlrel i a `tialtu Rev. Fr. Paul Kip Thawng; Pastoral Centre (Hakha) cung zongah lunglawmhnak tampi ka ngei.
                    
                    Dawtnak he,
        
                    JB. Thawng
                    B.Com (AA)

                   Dated 17th May, 2013

 

DAWTNAK

Pathian cu dawtnak asi

1.    Pathian nih minung a dawt ruangah minung zong nih Pathian kan dawt ve a herh. Zeiruangah ti ahcun, Pathian cu dawtnak a si (cf; 1Jn. 4:8). Pathian kan dawt tikah  Amah mui keng in a sermi minung zong kan dawt ve a herh (cf; Deu. 6:5; Lev. 19:18). Pathian le minung dawt ding timi nawlbia pahnih hi profet hna an phungchimnak vialte a huapdih tiang in a biapi ngai mi nawlbia a si caah Jesu nih atu le atu “nolh `than” in voi tampi a chim (cf; Mt. 22:37-40). Dawtnak cu fiangchin seh tiah “Pathian dawt ding kong ah pathum, minung dawt ding kong ah pasarih” in “Nawlbia pahra” chungah a chim (cf; Ex. 20:1-17). Dawtnak cu pahra in Baibal zapi ah a cang. Dawtnak kong cu vawlei  hramthawk in an chim lengmang i nihin ni tiang ah a dong  kho lo, zeitik zong hmanh ah a dong kho hlei lai lo (cf; 1Kor. 13:8). Baibal ca chungah, dawtnak le bia dang pawl kha Pathian nih “nolh `than” in  a chim mi tampi a um. Cu bia hna cu vancung ah Pathian nih a `tial cang mi le zungzal a hmun ding mi bia pawl an si (cf; Gen. 41:1:32; Salm 119:89).

1Jn. 4:8     “Pathian cu dawtnak a si.”

Deu. 6:5     “Pathian cu na thinlung dihlak, na nunak dihlak le na thazang dihlak in na dawt lai.”

Lev. 19:18,    “Nangmah naa dawt bantukin midang zong va daw hna.”

Mt. 22:37-40,“Jesuh nih ‘Bawipa na Pathian cu na thinlung dihlak, na nunak dihlak le na thazang dihlak in na dawt lai, na innpa kha nangmah naa dawt bantukin na dawt ve lai. Moses nawlbia le profet hna cawnpiak mi vialte cu hi nawlbia pahnih nih hin a huapdih hna’ tiah a ti.”

1Kor, 13:18,     “Dawtnak cu a dong kho lo.”

Nolh`thannak

Gen. 41:32,    “Na mang ah voihnih tiang na manhnak cu Pathian nih hi bia  hi a `tialcang i a rauh hlanah a phan lai tinak a si.”.

Salm. 119:89, “Maw Bawipa na bia cu zungzal in a hmun lai, vancung ah a um cang mi bia a si”.

Minung dawt ding

2.    Pathian nih minung a dawt caah kannih zong nih kan hawi minung asi ve mi cu zei bu, zei biaknak an si zong ah, kan ral tiang in kan dawt ve a herh (cf; Mt. 5:44). Cupinah, Pathian nih minung nunnak caah a sermi thingkung, saram le nunnak ngei lomi ti, ni, tlang le lung hna le sermi thil vialte hna kha a dawt hna caah kanmah zong nih dawt ve kan herh i, minung nunnak le `thanchonak caah `thahnem tein kan hman a herh.
    Ei dingah a kan pekmi saram pawl zong hrem lo le `thathnem tein ei ding kan si.Thingkung le saram zong holh an thiamlo nain lunglawmh le ngeihchiat an thiam ve caah thluachuah le thlachiat an kan coter khawh (cf; Habakuk 2:17). Nunnak a ngeilo mi zong Pathian nih a fimnak in a sersiam hna ruangah, holh an thiamlo nain lunglawmh le ngeihchiat an thiam caah thluachuah le thlachiat an kan coter khawh. Kan Bawipa Jesuh an thah lio zongah ni nih a ngeihchiat langhternak ah a hmai a thup i lii zong aa hnin, van zong mithli ruahti in a sur, tlang le lung hna le puan zar zong an lungkuai in an i thlek i an kuai dih (cf; Mt. 27:45-51).
    Pathian lawng dawt i minung dawtlo cu Farasi pawl bantuk an si (cf; Mt. 23:23-26). Minung a dawmi hna cu zei bantuk miphun le biaknak an si zongah vawlei thluachuah an co. Izipt ram nau zohkhenhtu sayama pawl zong Israel pafa pawl an that siang hna lo i Pathian `thatnak an co (cf; Ex. 1:15-20). Cucaah caan`tha kan hmuh fatin `thatnak tuah zungzal awk kan si (cf; Gal 6:10).
    
Mt. 5:44    “Nan ral kha daw u law, an hremtu hna caah thla campiak hna u.”

Habk. 2:17     “ Labanon tupi ah thing na hau, atu nangmah hau na si cang lai, a saram pawl na thah hna, atu ahcun cu ramsa pawl i `tihnak he na khat lai.”

Mt. 27:45    “Chun lai pi ah ramchung pumpaluk in chunmui a tlung, Jesu fakpi in a au `than i a thaw a cat, cun Biakinn puanzar cu `thenhnih ah aa `then, lii aa hnin dih i lungpi zong an kuai dih.”

Mt. 23:23-26    “Phungbia cawnpiaktu saya hna le Farasi mi hna, nan caah ngeihchia a va si dah! Midepde hna!...Nawlbia nih a biapi taktak a timi dinnak le mi zangfahnak le zumhtlak mi sinak hna cu zei hmanh ah nan rel `tung lo. Mitcaw pawl! nan hrai chung i a ummi thil cu thianh hmasa u law cucun pei a lenglei zong cu a thian ve lai cu.”

Ex. 1:15-20    “Nau dongtu sayama pawl  nihcun pa naute zong kha thatlo in an zuah dih. Pathian `thatnak cu nau dongtu sayama hna cungah a tlung.”

Gal. 6:10     “Cu caah caan`tha kan ngeih fatin, aho cung poh ah thil`tha tuah hna u sih.”

Pathian dawt ding

3.    Nawlbia pahra chung i, Pathian pakhat lawng na biak lai a timi hi nihin ah, Bawi pathum Pathian pakhat a simi Pa, Fapa, le Thiang Thlarau kha dik tein kan biak lo asiahcun hell thlaknak a si. Cathiang nih Pathian sunparnak caah zei thilpoh fiang tein a chim lo (cf; Phut. 25:2). Pathian dawt ding timi bia cu thukngai in a chim caah theihthiam a harngai (cf; 2Peter 3:16) i, Cathiang an hrilhfiah tikah Pathian lung tlinnak in an biak lo asiahcun hremnak deuh an tong  (cf; 1 Chan. 15:13).
    Pathian an `tanhtuk nain “palh`tanh” asicaah Pathian sialmi lam chungah luh loin (cf; Rom.10:1-3), thihnak lam tu an zulh (cf; Phut. 16:25). Pathian duhning le a lungtlinnak in kan biak khawhnak ding ahcun (cf; Heb.12:28); Pathian dawtning phunthum (Biatlang-95) ah hin, “Pathian pakhat lawng na biak lai” timi nawlbia hi ka rak fianternak cu a si.

Mt. 4:10    “Jesu nih ‘Bawipa na Pathian lawng na biak lai i a rian lawng na `tuan lai’ tiah a leh.”
Phut. 25:2    “Pathian nih thil a thuhmi hi a sunparnak cu a si.”

2Peter 3:16     “ ....... a cakuat chung i bia hla a `tialmi cheukhat cu theihthiam a har ngai...”

1Chan.15:13    “Bawipa duhning in kan biak lo ruangah Bawipa kan Pathian nih a kan hrem hi a si.”

Rom 10:1-3    “Pathian caah an `tang ngaingai ticu a theihpitu ka si; sihmanhsehlaw an `tanhzia hi palh`tanh a si. Cu caah.... Pathian nih.....a tuahmi lam chungah an lut duh lo.”

Phut. 16:25     “Lam ti in na ruahmi kha thihnak lam a si kho.”

Heb. 12:28     “....a lung aa lawm mi pauh nih amah cu upatnak le `tihzahnak he bia u sih.”

Phunglam pathum

4.    Nihin ah, Bawi pathum Pathian pakhat kha diktein kan biak lawnglawng ah Pathian pakhat a biatu taktak kan si lai, zeicaah ti ahcun, Pa cu Pathian a si, Fapa zong Pathian a si i (cf; Heb. 1:8), Thiang Thlarau zong Pathian a si (cf; Jn. 4:24). Pa, Fapa, Thiang Thlarau Pathian pakhat kan dawt tikah (a) Pathian zumh ding (b) A bia ngaih ding le (c) Amah biak ding timi phunglam pathum   hi kan zulh a herh. Pathian biak timi cu thlacam `ti, thang`that `ti, a hlupek `ti men lawng a si lo, raithawinak pek hrimhrim a herh. Raithawinak (Mass) ahcun raithawinak a petu Tlangbawi le Biak`theng a um hrimhrim a herh.

Heb. 1:8     Cun  Fapa cu Pathian nih  “nangmah cu Pathian na si...” a ti.

Jn. 4:24    “Pathian cu Thlarau a si.”
Heb. 1:8     Cun  Fapa cu Pathian nih  “nangmah cu Pathian na si...” a ti.

Jn. 4:24    “Pathian cu Thlarau a si.”

Phunglam phunthum

5.    Pa, Fapa, Thiang Thlarau cu aa thlen bal lo bantukin Pathian biakning, Pathian zumhning  le Pathian bia ngaihning timi Pathian dawtning zong a thleng lo a titu cu “palh`tanh” a si cang i a sualmi  a si cang.
    (a) Pa chan ah Pathian dawtning (b) Fapa chan ah Pathian dawtning le (c)Thiang Thlarau chan ah Pathian dawtning tiah Pathian dawtning phunthum aa thleng cang. Zeicah ti ahcun,Tlangbawi cannak a thlen fatin Pathian dawtning zong aa thleng ve (cf; Heb. 7:12). Pathian nih Tlangbawi upa sinak cu, Pa chan ah Aaron (cf; Heb. 5:4); Fapa chan ah Jesuh (cf; Heb. 5:6) le Thiang Thlarau chan ah a Fapa Jesuh nih Peter kha “Nawlh`than” in a pek (cf; Jn. 21:15-20).

Heb. 7:12    “Tlangbawi cannak aa thlen tikah, a ningzia zong aa thleng.”

Heb. 5:4    “Aaron cu Pathian nih a auh i Tlangbawi ngan a si bantukin...”

Heb. 5:5-6,     “Kri zong nih amah le amah kha Tlangbawi ngan ah aa chia lo.  Pathian tu nih ‘zungzal in Tlangbawi na si lai, Melkhizadek Tlangbawi bantukin zungzal Tlangbawi na si lai’ ati.”
Jn. 21:15-22    “Jesu nih Simon Peter cu, ‘ka tuu va khal’ tiah voithum tiang a ti. Cun Jesu nih, ‘rak ka zul’ tiah a ti. Peter nih cupa cu a  hmuh tikah ‘hi pa hi tah’ tiah a ti. Jesu nih ‘ra ka zul ko’ tiah a ti.”

 

Biacaang (theses) 95 chungah
6.
    Lamkaltu hna chan in cawnpiaktu diklo pawl nih (cf; 1Tim. 1:3) Bupi `thennak an rak tuah lengmang nain, Lamkaltu pawl nih biatak tein an rak doh hna i an rak hloh `than tawn. Martin Luther nih Biacaang (Theses) 95  in 31.10.1517 ni ah biadik  hrambunhnak Bupi (cf; 1Jn. 3:15) cu a do i Bupi `thennak  a rak tuah (cf; 2Tim. 3:8). Martin Luther nih biacaang 95 bochan in Bu `then`theknak cu vawlei  khuazakip ah a cawnpiak.
    “95 Theses of Martin Luther” cu Rev. Fr. Sebastian Khaw Gei Ghung, Hakha Diocese, nih  “Kawlholh” in fawi tein a lehdih i ca in a rak chuah cang.
1Tim.    1:3 “Cawnpiaknak diklo a cawnpiaktu…”
1Tim.    3:15 “Pathian Bupi asi i cu Bupi cu biadik hram bunhnak asi.”
 2Tim.    3:8 “Hi hna pawl cu biadik adotu an si.”

7.     Martin Luther le a hnu zultu Bu `then`thektu pawl hna nih Pathian bia an theihbau bikmi cu Pa chan, Fapa chan, le Thiang Thlarau chan ah Pathian zumhning, Pathian bia ngaihning, Pathian biakning timi; Pathian dawtning aa thleng  timi an theihlo mi hi a si. Pathian chan aa thlen ning an theih thiam lo  ruangah Jesuh nih bia a hal hna (cf; Lk. 12:56). Martin Luther le a zultu pawl nih bu `thennak  an tuahmi hi an palhtuk ruangah Jesuh nih a duh hrimhrim lo timi cu keimah J.B Thawng Luai (Salai) nih “Pathian duhning phunthum” (Biacaang 95) in ka leh ve nak hi a si. Hi ca ka `tial tikah Khrih a Bupi chungah thinlung a dermi pawl zumhnak, ruahchannak le dawtnak (cf; 1Kor. 13:13) chungah asi khawhnak in an him khawhnak caah le biatak a pial takmi pawl kha Khrih a Bupi chungah hruai`than khawhnak ca ruahchannak nganpi he dawtnak in ka `tialmi a si (cf; James 5:19).
Lk. 12:56    “Zeiruangah dah atuchan i bia umtuning hi nan theihthiam lo?”  tiah a ti.
1Kor. 13:13    “Zumhnak, ruahchannak le dawtnak…”
James 5:19    “Nanmah lakah pakhatkhat nih biatakin a pial i adang pakhat nih a kirpi `than a si ahcun…”

*Kan peh`tha lai*

Add new comment

2 + 3 =