CATHOLIC HNA NIH HMANMI ZUK LE MILEM KONG DAL(1)NAK(APEH)

Biahalnak le Lehnak apeh

Cuticun a chanchan in vel thluachuah an rak hmuh i Israel mi hna chungin Izipt ram ah ram uktu bawi a rak simi Rachel fapa a thei lomi Siangpahrang a hung bawi i Israel mi hna kha hrem hram a thawk (Exo 1:8-14). Cu hremnak in a khamhtu ding paral `tha Moses kha Pathian nih a thim caah zeitluk in dah Pathian nih Israel mi kha a dawt hna nak kong, Izipt ram in zeitin in dah a rak khamh hna nak kong, an theihnak ding caah le Israel mi hna nih Pathian pakhat te lawng kan dawt ahcun, cu Pathian mi phun an sinak a hmunh lainak kong chimh dingah Moses kha Sinai tlang ah a rak auh. Cuka ah an zulh hnga dingmi Nawlbia pahra kha Moses kha a rak chimh i Israel mi hna zong nih an cohlan le cohlan lo theih awk ah Moses kha chimh`than ding a fial. Cu nawlbia pahra chungah pakhat a simi, Keimah hlei in Pathian dang zeihmanh nan bia lai lo, nan caah zuk le milem nan ser lai lo. Lukhun in nan bia lai lo. Zeicah-tiah, Keimah a hmunmi Pathian cu nanmah kha kan tlaihchan kan zaangfah tuh hna caah midang kut ah nan phanh lai kha lungsia remlo nahchuah hmangmi Pathian ka si, ti (Exo 20:3-7) ah voikhat-nak a chimmi kan hmuh.

Hi Bible hi `tha tein kan rel ahcun Pathian nih amah hlei in zei pathian zuk le milem hmanh tuah a duhlo tu, pathian ai in biakter a duhlo tu, a dang pathian le a dang milem kha a hua tuk i amah lawnglawng Pathian a si, biakawk a si timi dawt nak duhham (tcspftwå) mi a si. Adang pathian kha an biak lai i miphun dang sinah an phan sual lai tiin a thin a phang tuk. Vawlei cung, rili chung um thil he muisam aa loin milem hmanh tuah lo dingin nahchuah a ngeimi Pathian a si. Zeizong te theimi Pathian a si caah Israel mi hna an lung a pial lai ti a theih i a phan caah bia a kamh`han mi hna cu, “Aka huami cung ah cun chanthum chanli tiangin an tefa hna cungah khan dantatnak ka tlunter. Asinain a ka daw i ka nawlbia a zulmi hna cungah cun chan thongkhat tiangin a fekmi ka dawt nak kha ka langhter” tiah Exo 20:5-6 ah Moses kha a voihnihnak fiang tein a chimh. Voithumnak ah Pathian cu Israel mi hna nih Pathian a si lomi siasal milem sernak, biaknak an tuah caah biakam an let lai ti a theih i, “Keimah he biak`ti awkah, sui in siseh, ngun in siseh, pathian nan i ser hna lai lo.

Vawlei in biak`theng pakhat ka caah nan caw le nan tuu hna kha nan khangh hna lai. Cuka ah nan ka biak lai kan timi hna hmun paoh ahkhan nan sinah ka ra lai i thluachuahnak kan pek hna lai (Exo 20:23-24) tiah a timi kha kan hmuh. Pathian ca a si lomi sui, ngun in sermi khuahrum milem hna ser kha a huat. Hi bia hi kan zoh ahcun Pathian onh mi biaknak kan tuah ahcun thluachuah nak a kan pek lai timi biakamnak a si. Pathian nih Israel mi kha a zumhtuk rih hna lo caah “Bawipa sinah siloin pathian dang sinah rai a thawi mi cu thih awktlak a si, sualphawt an si lai,” (Exo 22:20) ah voilinak a chimh`than hna hnuah, (Exo 23:23-25) ah Israel mi hna caah “Ka vancung mi nih an hruai hna lai i ramdang mi tampi cu ka hrawh dih hna lai. An pathian kha nan bia hna lai lo, i an hmai zongah nan kun fawn lai lo, kha mi hna nih an tuahmi kha nan tuah ve lai lo, an pathian cu nan hrawh dih cikcek hna lai i an milem vialte cu nan den dih hna lai. Fektein a chimh hna i Israel Pathian lawnglawng kha nan biak lai, a ti hna. Hi Bible ah Pathian nih pathian dang biak le pathian dang milem biak kha a huat tuk ti a fiang. Jesuh Khrih milem le zuk le Nu Mary zuk le milem cu a huatmi a si lo. Kan hawi Khrihfa hna nih Jesuh hi Pathian dang a si tiah maw nan ruah?
    Jesuh Khrih hi khuahrum dang siloin Pa Pathian he muisam aa lomi a dawtmi a Fapa ngeihchunh a si. Bawinu zong hi Jesuh nu cu a si. Mary cu khuahrum nu a si lo. Hi Bible kha `tha tein nan rel i nan theih awk cu Pathian nih amah milem tuah hlah u, bia ve hlah u, a ti hrimhrim lomi hi a si. Khuahrum milem, saram hna milem sernak le biaknak lawng a thlauhmi a si. Cu ruangah amah zuk kha thei kho usihlaw zeidah a chim hnga ti ruahawk ngaingai a si. Bible ah Bawipa nih a mui a rak hmuhsak bal hna lo. Asinain Bible thar ah Bawi Jesuh nih a hmai, a pumpaluk a langhter tikah Catholic nih amah zuk le milem kha an ker. Catholic pawl nih Pa Pathian i muisam he aa lomi a muithlam a simi Jesuh Khrih zuk le milem kha an tuah. Zeicah tiah cun pathian dang siloin a Fapa “Fapa Pathian” a si caah a si. Cucu sual a si maw? Cu lengah Israel mi an um lainak hmun ah miphun dang hna an um i, cu miphun dang hna ah pathian dang hna an umti an theih caah “Pathian nih Moses le Israel mi hna i ramri kha a `thenpiak hna i, Ramchung i a ummi hna teikhawhnak `thawnnak kan pek hna lai i annih cu nan dawi dih hna lai.

Anmah he hawikomhnak zeihmanh nan tuah lai lo, an pathian hna he zong hawikomhnak nan tuah lai lo,” tiah voinganak ralrin a pek hna nak cu Exo 23:31-32 ah kan rel. Hi a phi cu ramdang mi phundang hna khuahrum milem hna lawng kha a chim duh ti a fiang. Israel mi hna i an Pathian pakhatte cu amah (Pathian) lawng kha siter a duh caah sertu Pathian sinak ah a lungsia rem lonak a si. Pathian nih Israel mi thinlung put kha a zumh hlei rih lo caah, “Moses kha nan ram chung ahcun an um lai lo. Ka cungah an in sualter sual hna hnga. An pathian kha nan biak hna ahcun cu nih cun nanmah rawhnak kha a chuahter lai,” tiah Israel mi kha a dawttuk hna ruangah voiruknak (Exo 23:33) ah Moses kha a chimh`than. A hnubik ah Pathian nih Israel mi hna kha a zumhlo tuk hna caah (a cunglei i langhtermi miphun dang hna pathian) an pathian kha nan biak hna ahcun cu nih cun nanmah rawhnak kha a chuahpi lai,” tiah Israel mi hruaitu Moses kha voisarihnak fektein ralrin a pek.

Pathian nih a pekmi hi thil vialte kha Moses nih cun a `tial dih i Israel mi sinah a chimh`than hna nak kong kha tehte sinak ah a thaizing-zingka te ah tlanghram ahcun biak`heng pakhat a ser i lungphun hleihnih, Israel miphun hleihnih caah khan a phun.  Kha ni ahkhan thawinak an tuah. Cawtum thi a hnarcheu kha Moses nih kheng chungah a chiah i a hnarcheu kha biak`theng cungah a theh. Cun Biakamnak cauk kha aa lak i mi zapi cu awthang pi in a relpiak hna i annih nih, “Bawipa nih nawl a kan pekmi vialte cu kan tuah dih ko lai; amah nawl cu kan zulh ko lai,” tiah an ti. Cun Moses nih kheng chung thi kha a lak i mi zapi kha a theh hna. “Hi thi cu hi thil vialte le nawlbia vialte tel in Bawipa nih nanmah he a tuahmi biakamnak thisen a si” (Exo 24:1-8) tiah a ti hna i `tha tein biahren an tuahmi kan hmuh.