THLARAU HNA NI (November 2)

MITHI CA THLACAM PIAKNAK NI (ALL SOULS DAY)

          Catholic Khrihfa pawl nih Bupi cawnpiak ningin November (2) ni ah Thlanmual lei kal in a thicia mi hna thlarau caah Missa ngaih le thlacam piaknak kan ngei. Zeidah Pathian a zum i Jesuh Khrih hnu a zulmi Khrihfa poah kan thih tikah a dingmi thlarau cu Vancung ah a kai lai i misual mi hna thlarau cu zungzal hacang rialnak hmun Hellram ah kal a si lai, tiah kan zumh cio. Sihmanhsehlaw Pathian nih cun a thianghlim mi le nunnak cauk chungah min `tialmi (Bia 20:15) lawng kha a pennak vancungram ah amah he zungzal nun`ti dingin a lak te hna lai. Pathian, amah he zungzal nun`ti ding ahcun sualnak in a thiang cikcek mi ti a herh.

          Minung cu kan thih tikah kan nunlio i kan tuahser ning cio in dantatnak kan in cio ding asi ko nain a hngalko buin sualnak a tuah hrimhrim mi le a hngalh lo ruangah sualnak a tuahmi pahnih cu an sualnak aa khat lai lo. Pathian a zumh i amah duhnak tuah kha nifatin an i zuam len ko nain duhfah, thinhun, hakkauh, nahchuah, ziarngeih nak le sikhuat, ralchannak … sualnak hmesem tete he a thimi thlarau hna cu Hellram phanhtlak in sualngantuk a tuah lo nain vancung luhcolh khawhnak dingah a thianghlim `tung lomi thlarau hna an si i hi hna thlarau hi sualman liamnak hmun (Thianter nak hmun) Purgatory-Hell hmete tiah Bupi nih a cawnpiak. Purgatory kong hi Bible cungah ding teo mao (direct) in a `tial lo nain hi hmun a sawh duhnak le a hmuitinh mi Bible cang kan hmuh len ve.

          Bible ca chungah Purgatory-Thianternak Hmun (asiloah) Hell hmete kong hi; Thlarau thonginn, Mithi hna thawng`tha chimhnak hmun, zalonnak le luatnak hmuh ding i temhtuar innak hmun, vawlei (asiloah) vawlei tang, thihnak tlak sualnak a tuah lomi an umnak hmun, an rian`tuan ning cio, mei in hneksak delnak hmun, tlawmpalte dantat an innak hmun, hmailei chan ah sualngaih- thiam hmuhkhawh rihnak hmun, mei chungin chuah (khamh) `thannak hmun, mithi hna sualthianhnak hmun, tiah bia tungphei hnu hmai let in a phunphun in kan hmuh.

          Hell tlak ding sualnak kong ah Mt 12:32 ah kan hmuh mi cu, “Mi Fapa ralchanh in bia a chimmi cu ngaihthiam khawh an si ko lai; sihmanhsehlaw Thiangthlarau ralchanh in bia`tha lo a chimmi cu tuchan ah siseh, hmailei chan ah siseh, ngaihthiam khawh an si lai lo” a ti. Bible nih a chimmi Hell ngan zong a si lo, vancung zong a si fawn lo i vawlei zong a si fawn lomi, a dangte hmun a umrih mi, Hellmei chung tlak sualnak a tuah lomi hna le, Pathian hmaihmuh awktlak in a thiang `tung lomi hna an sual thurhnawm thianternak hmun a herhnak le cuka i a ummi thlarau hna ca i thlacam piak a herhnak kong kha a tawinak in langhter ka vun i zuam lai.

• Phi 2:10-11; “Cucaah Jesuh min upat awk caah vancung i a ummi vialte hna le vawlei tang vawlei i a ummi vialte nih an khuk an i bil lai i … Jesuh cu Bawipa asi an ti lai.”
• Bia. 10:11-15; Thihnak le mithi khua zong nih khan, an hren mi mithi kha an hunchuah ve hna… Nunnak cauk chung i min`tial lomi paoh cu mei-alh tili ah an paih hna.
• 1Cor 3:13-15; A sualnak kha mei in hneksak del a si lai i …
• Bia 7:13-16; Himi hna hi hremnak nganpi a ingmi kha an si, Tuufa thi chungah an puan an suk i an puan cu a vaar cang …
• Heb 12:14; Nunnak thiang ngeih loin a hohmanh nih Pathian cu an hmu kho lai lo.
• Rom 3:13-18; A dingmi a hohmanh an um lo.
• 1John 1:8-10; Kannih nih, sualnak kan ngeilo kan ti ahcun kanmah le kanmah kan i hlen a si i … Pathian cu lihchim ah kan ser …
• Mt 5:26; Bia ngaite kan chimh, dan an in tatmi a donghtiang khitkhet in na in hlantiang thong ahcun na um lai.
• Isaiah 6:5-7; Mei`til nih na hmur an tongh cang, cucaah cun mawhchiat awk na sinak cu a lo cang i na sualnak cu ngaihthiam na si cang.
• Eph 4:9; ‘A hung kai’ ti cu a sullam zeidah a si? A hmasabik ah “A rung `tum” tinak a si. Cucu vawlei tang ahkhin a vung`tum tinak a si.
• 1Peter 3:19; Thlarau in a nunnak cun thong i thlak mi thlarau hna sinah a va kal i phung a chim.
• Salm 30:3; David Siangpahrang nih cun “Mithi khua in na ka kirter `han, khor thukpi chung i a vung kal mi hna sinah kaa tel ve nain ka nunnak cu na ka pek `than.
• Isaiah 42:6-7 … a mui mi thong-inn chungah a `thumi cu na luatter hna lai.
• Jude 1:23; Meichung khan chuah hna ulaw khamh hna u, …

U le nau hna a cunglei i langhter mi Bible cang hna kan zoh tikah Hell ngan pi leng in hmun pakhat a um rih i cu hmun (Purgatory) i a ummi thlarau hna sualthianh a herhnak kong fiangfai tein kan hmuh. Cu Purgatory i a ummi hna thlarau caah thlacampiak a herhnak kong kan chim rih lai.

Minung kan thih i hmanungbik Biaceihnak ni ah minung hi zumhnak a ngeih le ngeih le cuaithlai nak in bia a ceih lai lo i kan tuahser ning a chiat a `thatning te khan biaceih kan si lai i kan tuah ning cio khan kan hmuh lai (2Cor 5:10). Cu cu minung kan tuahser ning cio in dantatnak kan in lai ti tikah a hngal ko buin sualnak a tuah hramhram mi le a hngalh lo ruangah sualnak a tuahmi pahnih dantatnak cu aa khat lai lo ti duhnak a si. Prov 25:4 ah Ngun kha a ek hlonh  law zungthiam nih a ek kha a hlonh lai a timi cu sualnak kha Pathian nih a hlonhpiak dih hna hnu ah mithiang ah an chuak lai tinak a si.

Cun 1Jn 5:16-17 ah kan hmuh mi cu “Mi pakhatkhat nih a unau pakhatkhat kha thihnak tiang a phan mi asilomi sualnak a tuah kha a hmuh ahcun nunnak a petu ding Pathian sinah khan thla a campiak lai, cucu thihnak tiang a phanmi sualnak a tuah lomi hna caah a si (Hell a tla cangmi hna caah a si lo.) A peh rih mi cu, “Palh in tuah mi thil vialte hi sual an si ko, sihmanhsehlaw sualnak vialte hi thihnak a phan mi sualnak an si lo,” a ti. Cathiang nih “THIH” a timi cu Pahtian he i `hen kha a si i thlarau le pum aa `hen i minung thih kha “Aahngilh” tiah a ti.

Catholic lawng nih hmanmi Bible, II Macabees 12:42-43 chungah, “Pathian an biak dih hnu ah an sualnak philhpiak an sinak hnga Judah nih sualnak an hrialkhawh nakhnga le sualtuah mi hna zeibantuk in dah an intuar lai ning kong a chimh dih hna hnu in raltuknak in a thimi hna kong kha a chimh hna. Cun zapi sin in tangka a khawlh hna i drachmas tangka thonghleihnih a hmuh. Jerusalem ah a kuat i Pathian sin pekchanh raithawi thlacamnak a tuahpiak hna, thawh`han nak kha lungthin tak in a zumh caah a si.

A cunglei i mithi hna caah Pathian biakchawnh pekchanhnak an tuah paoh in mithi hna thlarau caah sual ngaihthiam an si nakhnga thlacam piak an tuahmi hi thil sunglawi a si i `hathnemnak nganpi a ngei ko ti kha fiang tein a kan chimh. Kannih zong kan i zohchunh awk a si.

Purgatory kong i thlarau hna caah thlacam piaknak kong le Khrih pum le thi in Missa tuahnak, raithawi pekchanhnak le nawlpiaknak kong hi AD-211 thawk in Khrihfa bu tuanbia le Pathian biakning a rak `tialtu hna (or) Church of Fathers (Bupi i Pale hna) - (1) Tertullian (2) Origen (3) Cyzianzus (4) John Chrysostom Pope (5) Cybrian (6) Ambrose (7) Augustine (8) Basil (9) Gregory the great timi Thiangthlarau `thawnnak a ngeimi Bupi Pa hna nih mithi hna thlarau caah thlacam piak hna uh tiah Catholic Khrihfa hna kha biatak in an rak forhfial ti kha Bupi tuanbia cauk chungah kan hmuh.

Cucaah hawidawt hna, Thianternak hmun (Purgatory) i a ummi mithi thlarau hna caah thlacampiak hi santlai `thahnem asi ko tiah na zumhkhawh a si ah le, na zumhkhawh hringhran lo a si zongah, Purgatory cu a um hrimhrim ko ti le mithi hna thlarau caah thlacampiak cu santlai `thahnem mi a si ko ti cu Bible caang le Khrihfa Bupi Pa hna nih tette khaan in an kan chimh i an kan chiahtak dih ko cang.

Catholic Bupi nih a cunglei Bible cang le pupa cawnpiaknak a rak zumhtlinh mi hi zeizong vialte in a tlingmi le a tlinh khotu Khrih i a Pum a si caah a si. “Aho tal nih ka lung cu ka thianter i ka sualnak in ka thiang cang an ti kho lai maw?” (Prov 20:9). “Bawipa tlang ahcun ahodah a kai kho lai, a biakinn thiang chungah ahodah a lut kho lai? Tuahnak le lungthin in a thiang i siasal kha a bia lo i hlennak biakam a tuah lomi kha an kai kho lai i an lut kho lai. Bawipa nih thluachuah a pek hna lai i, annih an khamhtu hna Pathian nih an sual lo a ti hna lai” (Salm 24:3-5).

Catholic Bupi nih kum fate in November 2 ni ah mithi vialte hna caah thla campiak nak a tuah zungzal. Hi ni ahhin thlacamnak in, missa ah i telve nak in le a hlu peknak in telkhawh i zuam cio usih, … tiah sawm buin.