Fale Zohkhenh Cawmkennak Le Fimchimhnak Kong

     Nu le pa hna cu an hrinhniang hna kha zohkhenh cawmken le fimchimh ding ttuanvo an ngei. Lehthahnak sullam (a ruang) pakhat zong a si. Thluaklei he pehtlai mi Science le Arts (Teikpan fimnak le cawnmi thiamnak) le lungthin he pehtlai mi pahrang, nunning ziaza hna kha cawnpiak ding an si. A hleice in thinlung lei fimthiamnak (asiloah) dawtnak pahrang hna cawnpiaknak ah nu le pa nih thil tikhawh deuh a si. 

     (J. Maritan) a zumhnak cu, "Zeibantuk fimthiamnak phunglam a va si zongah annih kha mittha ah an canter khawhlo a si ahcun a dang tthathnemnak dang a pekkhawh ko hmanh ah cu fimthiamnak phunglam (upadi) cu mah i tinhmi fimthiam nak kawltung a hrawktu a si. A ruang cu fimthiammi pakhat a simi nakin mittha pakhat sinak nih a biapi deuh caah a si. American President hlun Theodore Roosevelt nih hihi a dirkamhnak cu; "Nangmah cu mi pakhat kha thluak lei fimnak na pek i, ziaza dinnak lei fimnak na pek lo ahcun minung umnak vawleipi kha ttihnung ral si dingin a cawnpiakmi bantuk na si."

     1996 kum, July ni (4), cacawn nili ni ah Pope John Paul II nih Latin America le Rom khua i a ummi Europe University hna in Sianguk hna kha a ton hna i, fimthiamnak lei he pehtlai in nunning ziaza a biapitnak kong a tanglei bantukin a rak chimh hna. "Nannih fimthiamnak lei he pehtlai mi, teikpan thiamnak he pehtlai mi minung man le minung nunnak i a man hna kha a biapi hrambunh i nan thiamnak dih-um chuah in nan ttuan dingah kan auhmi hna a si. Hngalhtheih fimnak pakhat cu minung he le nunning ziaza lei he pehtlai mi in aa hlat ahcun cu hngalhtheihnak thiamnak cu minung kha a ralchanh i, rawhralnak le thihnak hriamnam ah a thlenpiak khawh. 

     (E.G White) zong nih cubang cun a zumhnak a si ve. Amah nih 'Siangngakchia pakhat a thil tikhawh tawk fimthiamnak lei ah lungthin bunh in ruat ko seh. Nunnak le zulhphung upadi a zulhthiam lo ahcun amah cu a nunnak hrawktu lehlam a si lai. Amah pum i ukkhawhnak a rawk te lai. Anih he pehtlai mi, thukpi in ruah dingmi thil hna ah a hmaanning tein ruahthiam biachah thiamnak a tuahkho lai lo. Amah cu lungthin lei he pehtlai mi, thlarau lei he pehtlai mi hna he pehtlai in rian a ttuan tikah khamkhawh lo tiang le zapi nih cohlan khawhlo mi tiang a chuahter. A hmaanmi zulhphung upadi ser dingah zeirel lo umnak in amah cu atu vawlei le hihnu vawlei kha hrawhnak a ing lai,' tiah a ti.