Nu le Va Dinfelnak

Pakhat le Pakhat cung Dinfelnak

Catholic khrihfa hna chungkhar kong cu kan nunchung vialte caah a si. "Pekung cu chankhat tlai, langak fakhat hring" an ti bantukin catholic Bupi i Biaknak lei upadi he aa tlak in `thit-umh,lehthah mi aa duhdawt mi nu va hna cu chantlung tiang an i fonh.

An si a fah ah si seh, an rum ah si seh, an ngan a dam ah si seh, an zawt fah ah si seh, an chan tlung an thih tiang an i fonh lai. Pathian nih a fonh mi hna cu a ho hmanh nih an `then kho hna lai lo. Cucu catholic khrihfa hna i thir dinfel nak a si.

Nu le va hna cu taksa khat pumkhat an si. (Gen;2:24 ) Lehthah nak sacramentu thawng in nu va hna cu a fonh ter hna. Cuca ah Bible nih, Patian nih a fonh mi hna cu mi nih `then hna hlah seh (Mt;9:6) tiah a ti. Nu le va hna cu an chantlung tiang an i fonh lai. Bupi chung ah phung ning in aa `thi-um, leh aa thah cang mi nu va hna cu pakhat le pakhat hlanh in a dang pa (a si lo ah) a dang nu kha a lak ah cun nu pa sual nak a tuah mi `thatlonak nganpi a si.

Jesuh nih cun, " Mi zeimaw nih a nu pi kha a ma i nu dang a `thi mi cu a nupi cung in nu dang duh sualnak a si; cu ban tuk `thiam`thiam in a va kha a kir tak i midang a va mi cu a va cung in pa aa duh a si ve" (Mk;10:11) tiah a ti.

Nawlbia pa (10) zongah, "Midang nupi cung ah va sual hlah (Exo;20:14) tiah a ti. midang nupi cung sualnak cu a ngan mi chiatnak ah pakhat a si. Bawipa Jesuh nih, "Minupi cung ah va sual hlah timi hlan nawlbia kha nan theih cang, kei tu nih cun, "a hohmanh nih nu kha sual duhnak lungthin he a zoh ah cun, cu pa cu a lungchung in a sual cang, tiah kan ti hna (Mt;5:28) ah a ti.

Cu caah midang nupi (fale) hna kha na sualpi taktak lo hmanh ah na lungchung hmanh in na sual lai lo, tiah Pathian nih a khamh mi a si. Duhfahnak lungthin cu rawhnak lam ah a phanh.

"Mipa tampi hna cu midang nupi an i dawhnak muisam um tu ning kha an thang`that an tlaihchanh nak in i sum khawh lo nak ah an zia a rawk tiah a chim. Midang nupi he nupa sualnak a tuah mi cu mei aa tlaih mi bantuk an si i nunnak a kangh mi an si i duhfahnak mei lin kha a `tang chung aa pom mi taktak an si. “Minih a puan kha kang loin a `tangah mei`til kha a pim kho maw?  A innpa nupi sin i a va kalmi cu cubantuk cu an si, cu a tuahtu cu amah le amah aa hrawk ko. Hma le min chiatnak kha a hmuh lai i a thangchiatnak kha a lo lai lo (Phungth. 6:27-33).

Phungthlukbia (5:15-18) ahcun, “Va le cu mah le nupi cungah kha dinfelnak ngeih ding le mah nupi lawng kha dawtawk, mah nih lehthahmi nupi cung lawngah lawmhnak kha kawl uh, tiah a forhfial. Catholic Bupi ah lehthahmi hna cu pakhat le pakhat kha a ngeih i pakhat le pakhat a dinfel lai. Chungkhar biakamnak kha a upat zungzal lai.

Lehthah biakamnak hna a hrawhtu nu le pa hna ruangah fele hna cu mihmai ah a mithmai a bi i harnak an ton mi cu ngaihchiat awk ngai asi.

“Huham a ngeilo mi pa cu afapa ningzahnak kha a chuahter (Phungch. 3:13).” Chungkhar nu le va hna cu chungkhar kha umnangnak neh terlo dingin kilveng zohkhenh zungzal ding asi. Mithiang Paul nih “aa tlaklo sualnak a tuahmi, a phunhun duhtuknak in a thurhnawm mi, hakkauhnak hna kha a thiangmi hna nih nan hrialawk asi bangin biachawnh biaknak hmanh in i kom hlah u (Efs. 5:3-5) tiah a cawnpiak.

Mithiang Paul nih ralring a pek`than mi cu “`Thitumnak hi mi vialte nih kan hmaizah awk asi i nu le va hi zumhawk tlak an si veve awk asi. Nu le pa sualnak a tuahmi hna le va cungin pa aa duhmi hna cu Pathian nih an bia a ceih hna lai (Heb. 13:4)”tiah a ti.
    Dinfelnak cu chungkhar kha a fehter. Catholic biaknak hna i lehthah `thitumnak cu voikhat, voikhat ah pakhat te lawng kha a thih hlanlo kutsihnak asi caah a bikin dinfelnak ngeih a hau.
    Aa thleng thiammi lungput cu dinfellonak a si tiah an ti. Ningkello umnak lungput cu dinfelnak in a pialmi an si. Dawtnak kha a zuar thlai mi an si. Chungkhat ngeicang mi hna i huham kha a lanhchih mi zong an si.
    Pakhat le pakhat dinfelnak ngeih loin ningkel loin an um tilo ah anmah nih an rak sermi chungkhar kha mah pumpak nih hrawh`than mi an si.

Poland ram, siangpahrang fapa John nih Katherine an timi nupi a rak ngeih. Eric Siangpahrang cu a nau siangpahrang fapa John kha a thlaih i nunchung thong a rak thlak. Cuhnuah, John i a nupi Catherin kha hramhram in a nau siangpahrang fapa he a `thenter.
    Sihmanhsehlaw, a vapa cungah a dinfelmi Catherine cu singapahrang kha lehthahnak kutdonghrolh a rak hmuhsak. Kutdonghrolh ahcun Poland holh in “thihnak dahlo” timi biafang aa `tial.
    Catherine nih keimah cu keimah nih phungning tein leh kaa thahmi ka vapa kha ka thih lawngah ka `thenkhawh lai, tiah a rak leh.
    Catherine bia kha a theih tikah siangpahrang Eric cu a thin a hungtuk i amah cu a vapa he hmunkhat ah thong a rak thlak hna. Catherine cu a vapa he kum (17) khengte thong an rak thlak. Catherine bantuk chungkhar nupi hna i dinfelnak cu thant`that conglawmh awk tlak ngaingai ding an si. Chungkhar nupi hna i zohchunh awk asi. Pumpak thinlung teinak a hmutu ah upat awktlak asi. Dinfelnak he a khatmi nu tiah thang`that conglawmh tlak minu a si.

A vap cungah dinfelnak a ngeimi a dang nu pakhat cu Getrude a si. Amah cu khuachiah khawltu bawi Vonder Wart nupi asi. 1308 kum hrawnghrang ah Austria ram siangpahrangpa cu Albrit-I asi. Cu siangpahrangpa sinah a tupa Johann an timi mipa pakhat a rak um. Mah pa cu nu le pa a ngei ti lo. Kum (19) a si ah  A`tang siangpahrangpa sinah ro a hal tikah singpahrangpa nih zeirel piak loin a nihsawh men. A hnu voikhat ro a hal`than tik zongah siangpahrangpa nih nihsawh capo in a rak um caahJohann nih a ning a zak i a thin zong a rak hung. A`tang siangpahrang cungah thinhunnak a ngei. Caan`tha hngakin ka thah lai, tiah a timh.

Nikhat ah siangpahrangpa cu tuipung pawl doihhlo dingin a kalnak ah a tupa Johann cu a hruai ve. Johann cu siangpahrang pawng i umnak nawl a ngeih caah caan`tha a lawnglio ah khin a hawile hna he siangpahrangpa     cu an rak thah. Khuaciah khawltu bawi Vonder Wart cu, culioah Jodan hna he hmunkhat in an rak um. Asinain siangpahrangpa thahnak ahcun aa telve hrimhrim lo. Siangpahrang fapa, fanu hna cu an thin a hungtuk ca a pa a thattu  hna kha teirul cham dingin an doi an kawl hna i an thah hna. An pa a rak thattu lawng siloin aa pehtlaimi minung vialte kha an thah dih hna. Khuachiah khawltu Vonder Wart zong an tlaih ve. Annih nih siangpahrang thahnak kongah kaa tello, tiah a ti ko hna nain siangpahrang kilvengtu pakhat nih ningcang loin tehte a chim ruangah biaceihnak a ing i thihdan an rak pek.  Anih kha leengke pakhat ah an`temchih i cu leengke cu mi nih a merh piak, mithattu pakhat nih a keruh, a kutruh, a kengruh hna kha kiaklakin an tukvelh. Cuhnu ah tungpar i a um mi leengke  pakhat ah an`temchih `than i chiahru ngai in thiseh tiah an chiah. Getrude cu a vapa sinah a ra i tha a pek. Chun zan tilo in khua a kihnak ah a vapa pawngah a um i a hnemh. A hngaktu hna  zong zeirel lo, dantatnak in ding zong kha `tih lo in, a dinfelnak kha a vapa sin a langhter.

A vapa khuachia kawltu bawi Vonder Wart cu Siangpahrang nupi nih a theih ahcun a nupa dantatnak a ing lai tiah aphan caah a  pawng ratlo dingin a tu le tu a chimh ko nain a ngai lo. "Getrude" nih ka vapa, na thih ahcun keimah zong a thih ve ding ah bia ka chah cang caah ka rat mi a si tiah a chim. A hma a faktuk caah khuachia kawltu bawi Vonder Wart cu a celh ti lo i a rak thi. Sihmanhsehlaw lung tlinter zangfah thiam mi nupi `tha Getrude tucu tuanbia i a biapi mi ah a rak cang. Dinfelnak a ngei mi Getrude kha chungkhar ngei nu vialte nih i zohchunh ding a si.

A dikmi dawtnak ngeih ah cun phurh khawh lomi thilrit a um lo. "Mi nih a hawile caah dawtnak ngan bik a ngeih khawhmi cu an ca i a nunnak pek hi a si"(Jn;15:13). Felnak le zumhawktlak si nak kha i chuahtak ter hna hlah, na hngawngah i ngerh hna law na lungtlap cungah i `tial hna. Cuticun Pathian le minung mithmuh ah, mithmai `tha na hmu lai. (Phungthluk bia; 3:3-4).

Chungkhar ngei cia hna i innchungkhar dawtnak cu a dikmi a si taktak ah cun nunnak a dongh tiang dawt a thiam mi Bawipa Jesuh khrih Pathian dawtnak a zohchunh caah a si. (Jn; 13:1).