95 Theses chungin Khrih Bupi

KHRIH BUPI
Hmunkhat siding in
23.     Khrih nih amah a zummi vialte kha uktu Bawi pakhat tangah hmunkhat te si khawhnak ding in Pa chan ah prophet hna nih ka in an chim chung i (cf; Isaiah 44:5). Khrih lamsialtu Johan a rat caan zong ah zumtu vialte hmunkhat te ah an i komh khawhnak ding caah a si (cf; Malakhi 4:5). Jesuh a thih hnawh channak zong cu zumtu vialte pumkhat an si khawhnak ding caah a si (cf; Jn. 11:52). Cuti hmunkhat an sinak ding caan cu, vailam cung Jesuh a thih hnu, Thiang Thlarau chan ah a si lai tiah Jesuh nih a chimchung cang (cf; Jn. 12:32). Khrih nih mi vailte hmunkhat ah a khomhnak ding Bupi cu Peter cung ah dirh ding in Moses chan hrimhrim in rak timhcia mi a si i kum (1300) ring lo a rau (cf; 1Kor. 10:2-4).
Is. 44:5     “Pakhat hnu pakhat in mi nih ‘kei zong Bawipa mi ka si an ti lai, Israel mi hna an fim chin lai.”
Mal. 4:5-6     “Bawipai ni a phak hlan ah nan sinah a prophet Elijah a  rak thlah lai i, amah nih pa le fa le pawl kha hmunkhat ah a komh`han hna lai.”
Jn. 11:52    “Anmah Judah mi hna ca lawng si loin Pathian fale aa `hekmi vialte hmunkhat i pumh dih awk zongah khan a thih cu a si lai ti kha arak chimchung kha a si.”
Jn. 12:32     “Vawlei cung ah thlah ka si bantuk in mi vialte kha ka sin ah ka hruai dih hna lai tiah Jesuh nih a ti.”
1Cor. 10:2-4 “Moses a zultu an si bantukin...an sin ah aa tel zungzal mi Lungpi cu Khrih a si.”

Pentecost Ni
24.     Jesuh nih Lamkaltu hna sinah bia a cahtak hna bantuk in AD. 33 kum Pentecost Ni i Thiang Thlarau a run thlah ni in Thiang Thlarau chan aa thawk (cf; Lamkaltu 2:1-4). Peter na cungah a rawk kholo mi ka Bupi ka sak lai timi cu Lamkaltu hleihnih nih cu ni thawk cun an tuah colh. Jesuh Khrih nawl peknak bantukin Bupi uktu cu Peter a si i cu ni ahcun tipilnak a ingtu  (3000) tluk an si (cf; Lamkaltu 2:5-41). Jesuh nih a zultu vialte hmunkhat ah a fimkhomnak ding hmun le kan himnak Lungpi cu Pentecost ni in aa thawk mi  “Khrih Bupi” cu  a si (cf; Salm 19:14; Rom 16:16).
Lam. 2:1-4    “Pentecost ni a phak tikah zumtu vialte hmunkhat ah an i pum i...lei bantukin mei-alh a hun chuak i ..zumtu vialte an dai dih i ... an zapi in Thiang Thlarau in an khat.”
Lam. 2:5-41    “Peter chim mi cu mi tampi nih an zumh i tipilnak an in. Cu ni nikhat ah cun minung (3000) tluk an karh.”
Salm 19:14    “Ka himnak Lungpi”.
Rom 16:16     “Khrih Bupi”.

Vancung suikhua he a pehmi Bupi
25.     Khrih cu a nungmi lungpi a si i (cf; 1Peter 2:4) a lungpi sinak cu Peter sinah a pek caah Lamkaltu hleihnih cu a nungmi lungpi an si ve. Bu  `then`thektu hna cu bu an dirhnak dingah caan tawite chung lawng an i timh, asinain Khrih cu Peter cungah a Bupi dirh dingah caan saupi tiang a rak ii timh cia cang. Khrih Bupi a simi Lunginn cu a nungmi lungpi a simi a Lamkaltu hleihnih in a hram aa thawk i  cu cungah cun prophet pawl le zumtu pawl nih an sakchih mi Inn a si. A kil i lungphum cu amah Jesuh Khrih a si (cf; Efesa 2:20). Vancung suikhua kulhnak lungvar cu Lamkaltu hleihnih a simi lungpi hleihnih `thiam`thiam in Inn-hram an bunh ruangah vancung suikhua he aa pehtlai mi Bupi a si (cf; Bia 21:14). Jesuh nih Peter na cungah Bupi tampi in ka dirh lai a ti lo. Ka  “Bupi” tiin pakhat lawng a chim ruangah Martin Luther le a zultu pawl nih an dirhmi bu `then`thek bu cu, Khrih le vancung suikhua he aa pehtonh kho lo.  Asinain, Khrih dirhmi Bupi cu vancung suikhua he aa pehtonh ruangah vancung ram conak Bupi a si. Vancung suikhua he aa pehtlai lo mi bu `then`thek cu vancungram conak bu a si kho lo.
1Peter. 2:4     “Pathian nih a sunglawi ah a relmi a nungmi lung kha a si.”
Efesa. 2:20    “Nannih zong Lamkaltu le Profet  hna nih a hram an bunh cang mi cungah sakmi Inn nan si ve cang caah a kil i phum mi lung cu Khrih Jesuh a si.”
Bia. 21:14     “Khua kulhnak vampang cu lung pahleihnih cungah bunh a si i cu lung pahleihnih cungah cun Lamkaltu pa hleihnih min kha an i `tial”.
Bupi ah nunnak aum
26.    Khrih Bupi cu a nungmi Pathian Bupi a si (cf; 1Tim. 3:15). Cu Bupi chungah cun Khrih nih amah pum a simi Changreu kha a chiah tak (cf; Jn. 6:51). Bu `then`thek pawl cu thlarau thi an si (cf; Judas 1:19).  Khrih Bupi chung i a ummi nunnak changreu a ei-mi cu zungzal in a nung ding mi an si caah Thlarau chan ahcun  Bu ah nunnak a um. `then`thek bu ahcun nunnak a um lo.
1Tim. 3:15    “Pathian Innchungkhar cu zungzal in a nungmi Pathian Bupi a si.”
Jn. 6:51    “Keimah hi vancung in a rung`tum mi nunnak chanreu cu ka si” tiah Jesuh nih a ti.
Judas 1:19     “Hi hna pawl hi cu bu `thennak a chuahpitu an si caah  Thlarau an ngei lo.”
Jn. 6:51     “Hi changreu a ei-mi poh zungzal in an nung lai” tiah Jesuh nih a ti.

Sual ngaihthiamnak cu Bupi ah aum
27.     Jesuh nih sual ngaithiamnak nawl a ngeihmi cu  lamkaltu hna sinah a pek (cf; Jn. 20:22-23) ruangah sual ngaihthiamnak cu Bupi chung lawngah Jesuh nih a chiah tak. Cucaah, Jesuh nih kan sualnak a kan ngaihthiam khawhnak dingah Lamkaltu hna he aa pehtlaimi Khrih Bupi chungah kan um a herh. Aa `thenmi bu ahcun Jesuh a umlo caah sual ngaihthiamnak zong a um lo.
Jn. 20:22-23    “An cungah a thaw a chuah hnawh hna i ‘mi an sualnak nan ngaihthiam hna ahcun ngaihthiam an si lai".

Bu ah Khamhnak a um
28.     Khrih nih nupi  `thit ding in minung semka in a rak timhcia cang (cf; Gen. 2:24). Khrih nihcun monu pakhat lawng a `thit lai i cu a `thit dingmi cu Peter lung cung i amah tuah mi monu kha a si lai tiah prophet hmurka in an rak chimchung cang (cf; Bia. 21:9; Is.62:5). Khrih nih monu a simi Bupi a `thit ruangah pumkhat ah an cang. Khrih cu Bupi a lu a si i Bupi cu Khrih a pum a si. (cf; Kolose 1:18). Cu a pum cu Thiang Thlarau in kan umpi zungzal lai tiah bia a roh tak (cf; Mt. 28:20).
    Martin Luther le azultu pawl tuahmi bu cu Khrih nih a `thitlo caah Thiang Thlarau an ngei lo i Khrih ta an si lo (cf; Judas 1:19; Rom 8:9).  Adam nih a nupi `thitnak caah a hnakruh a pek bangin Khrih zong nih a Nupi `thitnak dingah a hnak in a chuakmi a thisen a pek ve (cf; Lam. 20:28). Khrih cu a thisen in a cawkmi Bupi i khamhtu a si i khamhcia mi lawng Bupi chung ah an lut kho. Cu caah Thiang Thlarau chan ahcun Bupi chung ah Khamhnak a um (cf; Efesa. 5:23; Lam. 2:47). Bu `then`thek ahcun khamhnak a um hrimhrim lo.
Gen. 2:24    “Cu caah, pa nih a nu le pa kaltak in a nupi he an i kom. Cuticun thisakhat ah an cang”.
Lam. 21:9     “Vancungmi nih ‘ra law, Tuufa nupi ding Mo thar kan hmuhter lai’ tiah a ti.”
Isaiah 62:5     “Nang zong an sertu nih an `hit lai.”
Efesa 5:31-32 “Ca Thiang nih ‘hi ruangah hin pa nih a nu le a pa a kaltak hna lai i annih cu taksa pumkhat an si lai’ a ti, ‘hi Cathiang pinah khin a thukngai mi bia sullam a um i cu biathuk cu Khrih le a Bupi an i pehtlaihnak a si’ tiah a ti.”
Colose 1:18    “Bupi cu Khrih pum a si i Khrih cu a lu a si.”
Mt. 28:20     Jesuh nih ‘caan dongh hlantiang nan sinah ka um zungzal lai’  tiah a ti.
Judas. 1:19     “Hi hna pawl cu Bu `thennak a chuaktertu an si, taksa duhnak nih a ukmi hna le thlarau ngei lo pawl an si.”
Rom. 8:9     “Khrih Thlarau a ngeilo mi hna poh cu  Khrih ta  an si lo.”
Lam. 20:28     “A thisen in a cawkmi Bupi.”
Efesa 5:23     “Khrih hrimhrim cu Bupi khamhtu a si i Bupi cu a pum a si.”
Lam. 2:47     “Cun Bawipa nih nitin tein khamnak a hmumi hna kha an bu chungah a luhter zungzal hna.”