Biahalnak le Bialehnak

BIAHALNAK LE BIALEHNAK
(Daai Mana Ling)
CATHOLIC PAWL NIH KHUKBIL IN PATHIAN AN BIAKNAK

Halnak 1).    Khrihfa vialte lakah, Zeicahdah Catholic (RCM) pawl nih Biakinn ah le an Biak`heng hmai ah Pathian kha khukbil in an biak? Khukbil u tiah Bible ah a um maw? Zeicahdah Bible ah a um lomi cu Catholic pawl nih an tuah? Bible ah a um ahcun theih ka duh ko. Zei Khrihfabu hi dah Bible ning tein a zulmi an si ti hngalh ka duh? Zeicahdah Khrihfa budang hna nih “Praise and Worship” ah an khuk an bil lo? Zeicahdah Catholic pawl nih Bawipa Thisa hmai ah an khuk an bil? Bible chirhchan in ka let tuah?

Lehnak:    Bible lawnglawng a biapi a ti i cu Bible chung i a biapi mi kha a hmu thiam lomi cheukhat kha chimh ka duh hna. Bible cang hna biatak in a zulmi Khrihfa bu cu zei Khrihfa bu dah a si zoh tuah usih. Isaiah; 45:22-23 ah “Keimah cu Pathian ka si. Keimah hlei in Pathian dang a um lo. Mi vialte nih ka hmai ah nan khuk nan i bil lai.” a timi kha kan hmuh. Salm; 95:6, “Ra tuah u, kun usihlaw bia usih, a kan sertu Bawipa hmai ahcun kan khuk i bil usih! Amah cu kan Pathian a si. Kannih cu a kan zohkhenh mi kan si, a kan cawmmi tuurun kan si,” tiah a `tial. Cuti a si ahcun budang nih ziah an khuk an bil lo.
    Biakamthar Luka 22:41-42 “...... cun an sin khan lungchep tluk a va kal i a khuk aa bil, Ka Pa, na hna a tlak ahcun hi hrai hi ka `thialpiak ko. Sihmanhsehlaw keimah nawl siloin nangmah nawl si ko seh,” tiah a ti. Mark. 14:35-36 zong ah cu bantuk in “Hmailei ah tlawmpal a va kal i vawlei ah a bawk i … thla a cam,” a ti. Matthai 26:39 zongah “… Vawlei ah a bawk i… thla a cam” ti kan hmuh. Luka  24:52 Bawi Khrih vancung a kai lioah “Zultu hna cu an khuk bil in an biak hnu ah lunglawm ngai in Jerusalem ah an kir” a ti. Mt 20:20 ah “Zebedi fapa hna Nu kha Jesuh sin ahcun a fapa hna he khan an ra i a hmai ahkhan a khuk aa bil i zaangfahnak a hal” ti kan hmuh rih. Mt 2:11 “Nichuah lei mifim pathum hna cu” Innchung ahkhan an vung lut i ngakchia kha a nu Mary sinah cun an hmuh. An khuk an i bil i an biak,” ti kan hmuh rih. Luka 18:10-14 zong ah “Farasi pa le ngunkhuai khawltu pa thla an cam lioah, ngunkhuai khawltu pa cu lamhlat pi ahkhin a dir i vanlei hmanh zoh ngam loin a `tang aa cumh i kei misual cung ahhin zaangfahnak ngei ko, tiah toidor tein thla a cam i a sualnak ngaihthiam in inn ah a `tin, ti kan hmuh fawn.
    Rom 14:11 ah “Ka nun bangin mi vialte nih ka hmai ah an khuk an i bil lai i, mi vialte nih Pathian a si, an ka ti lai” ti kan hmuh. Lamkaltu hna zong an nunnak ah an khuk an i bil tawn kha zoh rih usih. Lam 9:39-40 “Peter nih an dih lak in a chuahter hna i a khuk aa bil i thla a cam, mithi kha a nunter `than,” a ti. Lam. 6:1-7 ah zultu Peter hruai in a lu cungah kutchuan in thla an campiak mi Stephen zong Jesuh bangin amah a thattu hna caah a khuk aa bil i, thla a cam hnu ah a thi tiah Lam. 7:59-60 ah kan hmuh. Efesa 3:14-15 ah Paul zong nih Jesuh Khrih hmai ah khukbil in a kun tawn, ti kan hmuh. Filipi 2:10-11 ahcun, Pathian nih Khrih a cawisan nak kong kan hmuh; “Cucaah Jesuh min upat awk caah Vancung i a ummi vialte hna le Vawlei i a ummi vialte hna le Vawlei tang vawlei i a ummi vialte hna nih an khuk an i bil lai i Pathian kan Pa thang`that awk caah Jesuh Khrih cu Bawipa a si, an ti lai, ti kan hmuh. Cu ruangah Roman Catholic pawl nih khukbil in thla kan camnak a si.
    Biathlam 4:10 ah, “Upa kul le li hna cu bawi`thutdan cung i a `thumi hmai ah khukbil in an kun i zungzal in zungzal tiang a nungmi kan Pa Pathian nangmah cu zeizong vialte kha na ser cang tiah an ti i bawi`hutdan hmai ahcun an sui luchin kha an phawih i khukbil in an kun i an biak ti kan hmuh. Biathlam 5:8,14 zongah “Upa kul le li le saram nung pali hna kha Tuufa hmai ahcun an khukbil in bawi`hutdan cung i a `thu mi Pathian kha an biak i, Amen! Halleluiah! an ti,” ti kan hmuhfawn. Hi Bible cang hna kan zoh ahcun Bible ning in kan zulh lawnglawng ah khamh kan si lai, tiah a timi, Bible lawng a hrampi a si a timi hna kha biahal awk a um i hngalhter ka duh hna. Ngaite tiah cun Catholic Sister pawl, Tlangbawi pawl le Bishop pawl kha upat hmaizah nak in Khriha hna nih lukun khukbil in kan biakchawnh hna tikah, “Keimah loin Pathian dang kha khukbil in nan bia lai lo,” timi nawlbia an buar tiah an kan soisel. Khrih milem hna, Nu Mary milem hna kha khukbil in upat kan pek tik zongah nawlbia an buar tiah an kan soisel `thiam`thiam. Asinain Pathian inn, a biakinn thiang ah khuk an bil lo, Pathian hmai ah khuk an bil lomi cu khuaruahhar ngai a si.
    Ngaite ahcun Khrihfa pakhat caah Bible cu a biapi taktak tiin Catholic Bupi nih a cawnpiak. Bible lawnglawng kan ti ahcun Pathian hmai ah khukbil awk a si ti cu Bible hlun le Bible thar ah kan hmuh ko. Pathian umnak inn tiah kan ti mi Biakinn ah na khuk na bil taktak maw? Na bawk taktak maw? Pathian kha khukbil lukun in na bia maw? Cuti a si lo ahcun Pathian hmai ah khukbil in biak a hau lo timi Bible caang kan langhter a hau lai. Catholic pawl nih cun Bible a zulh tuk ruangah a khuk aa bil, a `tang aa cumh, toidor tein zaangfah a nawl, Pathian a thang`that tik zongah Ringawn phuntling an tum, Pathian bia an ngaih tikah `thutchel dirchel tiin sullam ngei ngai in a tuah a zulhter hna nak thawngin Bible kha biatak in a zulhnak cu a langhter.
    Ka hawile hna, nannih nih nan Pa, nan Saya, upa hna hmai hmanh ah na khuk na bil bal i an hmai i na kal tikah lukun nawn in na kal bal a si ahcun Bible hi nan zulh awk a si. Cuti lawngah Bible ning in a zul mi, Pathian duh ning in a nung i vancung nunnuamh daihnak kha aa ruahchan mi kan si kho lai. Bible a zul taktak i Pathian hmai Biakinn ah khukbil lukun in Pathian a bia mi si hna usih. Jesuh Khrih hrimhrim nih thla a cam tikah a khuk aa bil.
    Cucaah Khrih hnu zul taktak, Bible ningin a tuahser mi taktak kan si bangin Catholic hna nih Biakinn ah siseh, inn ah siseh thla an cam tikah an khuk an bil. Umtu ning phunphun in thlacam khawh a si nain khukbilnak cu toidor nak a si caah a `thatuk mi a si. Khukbil nak cu “Worship” timi, Pathian kha thinlung chung taktak in biak tinak a si. Cucaah Catholic pawl nih Bawipa Thisa (Eucharist) timi zungzal nunnak a pemi changreu kha lukun khukbil in an biak. Cu changreu a umnak Biakinn hna ah hnachet tuk mi hlasaknak hna nakin dai zirziar tein khukbil in biaknak kha a pa pek deuh. Cutin Pathian an biak kha kan hawi Khrihfa hna nih nan hmu lai lo. Lenglei milem hna lawng kha nan hmuh i cu milem hna kha an biak tiah nan ruah `theu. Catholic pawl nih Bawi Jesuh a sa taktak a si, ti an zumh i changreu kha Pathian sinak in an biakmi cu Jn. 6:54 ah “Ka sa a ei i ka thi kha a dingmi paoh nih zungzal nunnak an ngei lai,” tiah aa `tial caah a si. Khrih hrimhrim zong nih “Vancung in a rung`um mi nunnak changreu cu keimah hi ka si. Hi Changreu a ei mi paoh cu zungzal in an nung lai” tiah Jn 6:51 ah kan hmuh. Catholic nih “Hrihra a ngei mi tingtang kha tum ulaw Bawipa cu thang`that tuah u” timi Salm. 33:2-3 kha a hlaw lo. Asinain Pathian an biak tik ah khukbilnak kha kan hman deuh. “Praise” timi thang`thatnak caah cun mah duh mi umtu ning hmankhawh a si ko. Kan hawi Khrihfa hna tu cu Biakinn ah Ringawn he thang`thatnak in “Praise” an pa peknak cu an biakinn ah Khrih a um taktak tiah zumhmi zungzal nunnak a pe mi changreu an chaih lo caah a si.
    Biatlang kan komh ahcun minung nih Pathian lawng kan biak awk a si. Kan thang`that awk a si. A hman ko. Khrih hnu a zulmi le Bible a zulmi Catholic hna nih biakinn ah khukbil in Pathian kan biakmi cu zeiltuk indah amah kan zumh timi le duhnung khukbilnak tuah ningkel zong langhter nak a si. Zungzal nunnak a pe i Bawipa Thisa changreu ah aa ummi Khrih Pathian kha thang`that biaknak cu a sangbik tuahsernak pakhat a si. Catholic pawl nih biatak ten khukbil in an biakmi Pathian cu Bawipa Thisa changreu chung i a ummi Khrih Pathian kha a si. Cu Bawipa Thisa changreu kha khukbil lukun in an biak taktak. Khrih Pathian cu changreu chungah a um taktak ti kha an zumh. Bible hlun chan ah biakamnak kuang in Pathian cu Israel mi hna he  a um taktak kha tehte a khaan bantuk in Chanthar Israel mi hna a simi Catholic hna caah Khrih Pathian cu Bawipa Thisa changreu in a umpi zungzal hna ti kha a fianter. Zeicah kan ti ahcun “Keimah cu vancung in a rung`tum mi nunnak changreu ka si. Hi changreu a eimi paoh cu zungzal in an nung lai. Ka pekmi hna changreu cu vawlei mi hna caah ka pekmi ka sa a si,” tiah Jesuh Khrih nih Jn. 6:51 ah fiangtein a rak chim.
    Catholic Biakinn chungah hi Bawipa Thisa changreu ah Khrih Pathian a um taktak caah Catholic Khrihfa hna nih khukbil in an biak nain hawi Khrihfa hna nih cun Biakinn chung i a ummi Jesuh Khrih milem(pachi) hna, Bawinu Mary le Mithiang hna i milem hna kha lenglei lawngin an hmuh caah kha milem hna lawnglawng a bia mi tiin an kan soisel tawn. Cucu a palh taktak mi a si. Khukbil in kan biakmi Pathian, Bawipa Thisa chungah aa ummi Pathian cu “Nan sinah a zungzal in, caan dongh tiangin ka um lai,” tiah bia a kan kamhtu Pathian a si (Mt. 28:20). Cutin Bible chungah khukbil nak kong a `tial ko nain nannih pawl nih Pathian cu Thlarau a si. Zeitipaoh in biakkhawh a si. Kan thinlung in kan zumh ahcun a za ko, tiah Bible caang hlawt nan i zuam. Pathian cu Thlarau a si. A hmaan ko. Kannih Catholic pawl nih Thlarau in a ummi Pathian kha Bible ning tein khukbil in kan biak. Zeibantuk umtu ning kha dah Pathian nih a tlaihchan deuh ti nan ruah? Cu Pathian kha Catholic hna nih zungzal khukbil in an biaknak cu Bible zulhnak, Jesuh Khrih bia a ngaitu an sinak kha a fianter zungzal.