Catholic Pawl nih Mary an Bia Maw?

BIBLE CHUNG I BAWINU MARY KONG DAL(2)NAK
(Kan hawi Khrihfa hna nih hmulo an i umter mi, Bible chung i Bawinu Mary kong dalhnihnak. Genesis in Biathlam tiang zoh `hannak)

Hal (4):    Catholic hna nih Bawinu Mary kha an biak siloin an upat mi cungah budang hna nih an thei lo i an hal`theo, an soisel `theo tawn mi cu: nan nih RC pawl hi zeicahdah Nu Mary kha Pathian sinak in nan biak? Nu Mary hi minung taktak a si lo maw? Pathian nih a paw cu chik- khat ca a hlan mi a si lo maw? Nu Mary aa tel lo zongah khamhnak cu amah tein a ra ding a si, Bible nih tah Nu Mary kong a `tial maw? Nu Mary hi bia uh a ti maw? Khrih zong nih a upat mei? Upat uh a ti maw? Jesuh hmanh nih “Woman-nu” tiah a au ko lo mei? "အချင်းမိန်းမ" ahhin "အချင်း" ti hi zei dah a si? “Hebrew, Greek, Latin, English” Bible ah “အချင်း” timi aa tel `tung lo. Zeicahdah Judson lehmi Kawl bible ah “အချင်း” timi aa tel kun? Bible ah Nu Mary kong aa tel ahcun fianter tuah an ti tawn.
Leh:        Bupi cu Jesuh Khrih hrimhrim nih a dirhmi bu a si i Thumkomh Pathian kha AD (30-33) thawk in a rak bia cang mi an si. Vawlei hramthawk sernak hram thawkin Thumkomh Pathian cu hmunkhat tein a ummi a si, a zummi an si. Cu hnuah Pathian nih adang tein a thimmi hna kha a cohlan, bawmh a hal i annih tlangtlak thlacam piaknak cu Pathian nih a cohlan ko tiin a zummi Khrihfa bu pakhat a si. Cucaah Pathian nih Nu Mary kha zeitin a thim i Catholic nih an upat timi kha Bible in ka fianter lai. Genesis a hramthawk te ah Adam le Eve cu rul nih a hlen hna caah Pathian bia ngaih loin sualnak chungah an tla. Cucaah Pathian nih rul le nu kha si hna seh, rul tefa le nu tefa si hna seh chiat a serh hna i rul kha a timi cu:

(1). Gen 3:15  ah Hmailei chan ah a chuak dingmi minu pakhat nih rul i lu kha a rial te lai, tiin Eden dum biakamnak ah a rak um cang. Hi Bible ah hin hmailei chan i a chuak dingmi minu pakhat nih khuachia ral a teitu ding fapa, mah minu nih a hrin hngami minu phun chungin fapa khamhtu Jesuh cu khuachia ral kha a teitu a si lai timi kha theih a hau. Cuti asiah mah minu cu ahodah a si lai. Pathian bia Bible in zohtuah usih. Kum saupi lio in Profet Isaiah nih sual thurnak chung i a ummi mi vialte sualnak in a luatter dingmi khamhtu le a nu kong kha hitin biathlam a rak pek.

(2). Zohhmanh; Ngaknu cu fa a pawi lai i fapa a hrin lai. Fapa a min ah Immanuel tiah an sak te lai (Is 7:14) ti a si. Cucu Israel miphun caah ruahchannak pakhat a rak si.

(3). Hi Bible hi zeitik caan ah a rak tlin ti ahcun Mary cu Josef he an i ham hnuah monu a si cang i Thiang Thlarau thawngin Nu Mary hrinmi ngakchia kha a min ah Jesuh tiah sak awk le amah cu Khamhtu a sinak kong cu Vancung mi nih Josef mang ah a rak chimh (Mt 1:20-22). Mt 2:11 ah nichuah lei mifim pathum nih ngakchiate (Jesuh) an rak biak lioah, “Innchung ahkhan an vung lut i ngakchia kha a nu Mary sinah cun an vung hmuh. An khuk an i bil i an biak, cun an zalchung khan Sui, Frankinsen le Mura kha an chuah i laksawng ah an pek ti kan hmuh. Hika zawn ah, Nu Mary umnak ah Jesuh a um bantukin Khrih umnak ah Nu Mary a um ve ti kha chim ka duh. Annih cu `thenkhawh an si lo. Khrih le Nu Mary hi `then tuah hna hmanh. Minung ruahnak in cun a phi cu a fiang ko. Mt 1:16 ah, “Mah Mary cu Khrih nu a si,” tiin aa `tialmi Biathlam cu a rak tling cang.

(4). Cu Biathlam cu, “Ngaknu cu fa a pawi lai i fa a hrin lai i a min cu Emmanuel a si lai, Emmanuel ti cu Pathian kan sinah a um tinak a si” (Mt 1:23). Cuti asi ahcun Emmanuel Pathian a hringtu cu Nu Mary a si ko lo maw? Isaiah nih a chimchung mi ngaknu cu Mary a si lo ahcun ahodah a si kun? Hawile hna ruat cio tuah uh. Khah, cheukhat hna nih Nu Mary kha an upat lo hmanh ah Vancung mi nih Bible ah a tanglei bang in an thang`that.

(5). Pathian nih ngaknu thiang sinah Vancung mi Gabriel kha a thlah. Ngaknu cu a min ah Mary a si (Lk 1:27). Cuticun vawlei hramthawk ah nu, profet Isaiah nih a rak chim chungmi ngaknu cu “Nu Mary” a rak si lo mei? Khuaruahhar a si ko.

(6). Lk 1:28 ah Vancungmi kha a sinah cun a ra i, “Nu Mary cu, Na cung ah daihnak um ko seh, Bawipa cu na sinah a um i thluachuahnak tampi in an pek,” tiah a ti. Nu Mary nih a si kho lai lo a ti tikah Vancung mi nih, .....

(7). “Mary, na thinphang hlah. Zeicahtiah Pathian nih nangmah cu vel an ngeih. Nau na pawi lai i fapa na hrin lai i a min ah Jesuh na sak lai. Amah cu mi lianngan a si lai i Cungnungbik Pathian Fapa tiah ti a si lai.” Cungnungbik Pathian Fapa i a nu cu ‘Mary’ a si ko lo mei? Mary nih aho pa hmanh a hngalh rih lo caah fa a hrinkhawh lonak kong a chim tikah.

(8). Vancung mi nih, “Thiang Thlarau kha na cung ah a phan lai i cungnungbik Pathian `thawnnak nih an khuhchilh lai. Hi ruangah hin a thiangmi fa cu Pathian Fapa ti a si lai” (Lk 1:35) a ti. Hika ah Mary cu Pa Pathian vel le Thiang Thlarau vel he Fapa a hrinpiaktu a si. Chim duhmi cu Nu Mary pakhat cungah “Thumkomh Pathian” an dihlak in an ummi hi khuaruahhar a si. Minung vialte ah hin hi bantuk vel thluachuah a hmu mi ahodah a um? Vancung mi nih a peh i .....

(9). Pathian nih a tuahkhawh lomi thil a um lo, a ti tikah Mary nih, “Kei cu Bawipa salnu ka si ko, na chimbang cun ka cungah si ko seh” (Lk 1:37-38) a timi kan hmuh. Hi ahhin nawl ngaih lo ruangah Pathian nih a thlauh mi thingthei a ei caah Eve cu sualnak chungah a tla nain hi Nu Mary tu cu Pathian nawl a ngaih caah vel a hmuh i Khrih nu ah a chuak lo mei? Genesis nih a chuak dingmi nu a timi cu Nu Mary a si kha a lang ko cang. Cun Bible chung i Thiangthlarau he a khatmi Johan Baptista nu Elizabeth nih Mary a thang`that kha zoh tuah usih.

(10). Nu Mary nih a auh caah a pawchung i a fate (Johan) cu aa hlawk len ko a ti i Mary kha a thang`that mi cu; “Nangmah cu nu vialte lakah thluachuakbik nu na si, na hrin lai mi na fa zong hi fa thluachuak a si. Zeicahdah ka Bawipa nu nih hin kei te hna hi na hung ka tlawn? Na ka biakchonhnak ka theih cangka khan pei ka chung i ka fate cu lunglawmhnak in aa hlawh len cu. Bawipa bia na sinah a rami kha a tling taktak lai ti zumh cu lunglawmh awk a va sidah,” (Lk 1:41-45) ti a si. A zummi nu cu thluachuak mi an si. Cutin pawchung i ngakchia hmanh kha hlawhter khawhnak huham  a ngei mi nudang ahodah a um? Nu Mary ti dah lo ahohmanh an um lo.

(11) Luk 1:46-54 ah Mary nih a sakmi hla hi zohtuah usih! “Hmailei ahcun mi vialte nih thluachuak nu an ka ti lai” Lk 1:48. Aho minung hmanh nih hitin an chim lo. President zong nih an chim ngam lo. Asinain minung lakin Mary nih a rak chim. Hi Bible a tlinter mi cu Catholic lawng a si. Bible aa tlaih `tung i Bible a tlinter lomi nih an soisel mi a si. Bible a tlinter mi hna cu Catholic  le Nu Mary a upatmi Khrihfa paoh an i tel. “Bawipa a `thawngmi Pathian  nih ka cungah khuaruahhartuk in rian a `tuan. Amin cu a thiang” (Lk 1:49) tiin kannih an kan hrin hlan tein Pathian thang`that hla a rak sami cu Nu Mary a si. Hngalh a herh hrimhrim mi a si.

(12). Lk 8:19-21 zongah Nu Mary le anau le nih Jesuh kha ton an duh i inn lengah an dir ko, tiah mi pakhat nih a chimh tikah, “Vancung i a ummi ka Pa bia kha a thei i a theih bantukin a zulmi paoh kha ka nu le ka naule an si,” tiah a leh hna nakin Pathian vancungmi sinin Mary cu Jesuh a hrin lainak kong a theih ka in, ‘A bia bangin si ko seh’ (Lk 1:37-38) tiah a ti i Pa Pathian duhnak kha a rak zulh, tiin mi zapi kha a kan cawnpiak mi cu a chunglei in Mary kha a thang`that bantukin, Nu Mary bantukin Pathian bia, Jesuh bia a zulmi paoh nih Jesuh Khrih i a unau, a far, a nu kan si lai kha a kan cawnpiak.

(13). Kanan nupi`thit puai ah Nu Mary le Jesuh bia an i ruahnak kan zoh tikah khuaruahhar kan hmuh mi cu, “Mitsur zu a dih tikah Jesuh Nu Mary nih (the mother of Jesus) mitsur zu a umti lo,” tiah a chimhmi kan hmuh. Jn 2:3 ah Hi bia ningin cun monu chungkhar le mipi nih bawmh an halhlan ah Nu Mary nih an dihlak caah a thawk i a fapa Jesuh a chimh (naih) kha kan hmuh. Zeicahtiah cun ahohmanh an theih hlan ah a nu Mary nih Jesuh cu Pathian fapa a si kha a theih caah, mi hna a khamh lawng siloin pumsa caah a herhnak zongah a bawm khotu a si kha a theih caah a si. Cutin Nu Mary nih a naih tikah Jesuh nih “Minu, zeidah tuahawk ti kha na ka chimh awk a si lo, ka caan pei a phan rih lo cu” tiah a ti (Jn 2:3-4). Hihi khuaruahhar bialehnak a si. Hawi Khrihfa pawl ruahnak bangin a cungpar mit in kan zoh ahcun a fapa nih a nu kha “Maw Minu” (Woman) tiah auh cu biahrang bantuk a si. Asinain Peter bang Jesuh sinin zumhnak vel laksawng, Thlarau sinin ceunak laksawng a hmumi Catholic pawl nih cun Bible i biathuk kha an theih. Kannih cu lamkaltu hna in a rami kan si caah a si. Jesuh nih zultu hna lawng kha Vancung pennak biathuk kha a dang tein a rak cawnpiak hna (Mt 13:11). Catholic nih ‘Nu’ timi cu Khrih nih vawlei hramthawkin rak thimmi ‘Nu’ timihi nu (Mary) a si kha an theih caah an upat mi a si. A thih caan a phak tikah Mary cu Jesuh he aa pehtlai cang lai ti kha Bible nih “Ka caan pei a phan rih lo cu” timi Jesuh biadomhnak kha kan theih. An bia ruahnak zoh rih usih.

Jesuh nih “Minu” tiah a auh ahhin Nu Mary a thin a hung lo. Amah zong nih Eve aiawh thim a si kha a hngalh caah a si. Mah zawn ah Mary nih a lehnak hi zohhmanh usih. Jn 2:5 ah Mary nih, “An chimhmi hna paoh kha tuah te u” tiah puai chung`tuan hna kha a chimh hna. Hihi a thukngai mi a si. Jesuh nih, “Kan fialmi hna kha tuah u,” timi bia a chim rih lo. Mary nih Jesuh cu `thawnnak a langhter khotu Pathian a si ti a hngalh caah a tlingmi zumhnak he Jesuh nih an fialmi hna kha tuah te uh a tinak a si. Mary cu a fapa Jesuh cungah zeitluk in nawl a ngeih i ral`tha ngaiin tlangtlak thla-campiaktu Nu a sinak kha tehte a khannak a si. Hi thil sining adih hnuah Jesuh nih, “Hi ralca hna hi khatlak in ti rawn uh” tiah a ti hna caah  annih nih an rawn dih (Jn 2:7). Cuticun Nu Mary tlangtlak halpiaknak thawngin Jesuh cu hmasabik ah ti kha mitsur zu a can ternak thawngin Pathian a sinak kha a langhter (Jn 2:7-11). Chimduh mi cu Nu Mary bia kha Jesuh nih a al ti a um lo. Cucu Bible i tehte a si. “Minu” timi biafang hnuphen ah “Hi Minu hi upat awktlak a si” timi biahel (tuaihuaih) cu Jesuh bia a si. Jn 2:1-11 zong ah Jesuh nu Jesuh le a zultu hna cu Kanan nupi `thitpuai ah an umnak kong le Jesuh nu nih a fapa sin a halpiak caah Jesuh nih Mary kha “Minu, zeidah tuah awk ti kha na ka chimh awk a si lo, ka caan pei a za rih lo cu” tiah a tinak cu a chuak`than mi, tuanbia chung i Rul lu kha a rial dingmi Nu a timi cu hi nupi `thitpuai ah a ummi Jesuh nu Mary hi a si a ti duh caah mi zapi hmaiah ka nu tiah auh loin an khuaruah a harter hna kha a si.

Puai ah a rami mipi hna nih Jesuh nih ka nu tiah auh loin ‘Minu’ tiah a auh mi kha an theih thluamthlam ko lai. Ka nu tiah a auh ahcun amah pumpak ngeihmi a nu a si. Khrihfa vialte Nu (Nu Mary) a si tiah a hngalhter duh hna ca zongah a si. Cucaah “Minu” a timi cu “Bad Woman” Nu`tha lo tiah serhsatnak bia in Jesuh nih a rak chimmi a si lo. Khrih nih hruhhrang in a rak um ahcun Nawlbia pa (10) lakah pakhat a buarmi a si hnga? ‘Mary’ timi cu “Kan nu, ka nu” tiah sullam a ngei. Cuti cun nu le pa chiat a serhmi hna cu thahnak an ing taktak ko lai. Bible hlun Lev 20:9 le Exo 21:17 ah “Nu le pa kha chiat a serh hna caah thih a tlak” timi Bible kha a buar bantuk a si lai. Mt 15:4-6 ah Jesuh hrimhrim nih “Na nu le na pa kha va upat hna, a nu siseh a pa siseh a congoih mi cu thah siseh” tiah a chimmi hi a lih bantuk a si lai. Khrih nih hin upat loin awhrang in a lehmi a si lo. Mirang Bible nih “Woman” lawng a hman. Genesis i rul lu kha a rial dingmi nu cu rul he ral a simi, Pathian nih a chimmi “Woman” cu nihin nan hmai i a ummi Nu Mary timi nu “Woman” a si, tiah a chimmi a si. A ngaitu mipi zong annih Judah phung ah an nu le an pa kha an min ngai in an auh bal hna lo caah an khuaruah a har ko lai. A phi cu mi vialte sualnak ah a tlak termi nu Eve aiawh in mi vialte khamhnak a pe mi Jesuh nu kha mi vialte Thlarau nu ah a canter duh caah a si. Jn 2:5 nih (Jesuh) an chimhmi hna paoh kha tuah te u,” tiin a fehter ve. Cucaah mitsur zu a dihcang caah mualpho dengmi nuva hna cu Nu Mary thawngin an van a `tha. Jesuh nih a nu kha a upat `tung lo ahcun, zeicahdah a nawl a ngaih i a halmi cu a tuahpiak kun?

Hi lehthah puai ahhin pei Jesuh cu Pathian Fapa a sinak, `thawnnak a langhter khawh cang tinak, mi nih Khrih kha an zumhawk caah, Fapa Pathian a sinak kha mi nih an theih awk caah, Nu Mary nih hmasabik `thawnnak langhter awk ah a halmi a si. Cubangin a nu (Mary) zong kha Eve (nu) aiawh in Pathian thimmi Nu a sinak langhter duh ah mi zapi hmaiah ka nu tiah auh loin “Mi nu” tiah a auhnak a si. Kawl dictionary ah ‘အချင်း’ timi sullam cu “အဆွေ -dawtmi hawikom” ti a si. Ka caan a phan rih lo a timi cu `အhawnnak langhter awk le khamhnak caah sifah innak caan a phan rih lo tiah a ti duhnak a si. Hi Bible ruangah hin a fapa sinah, kannih harnak a ingmi a fale hna caah tlangtlak in thla a kan campiak khawh tiin Catholic nih cohlan in an bochannak cu a si.

#Kan peh`than lai