Paw Lie Siy (Lautu Nunphung)

LAUTU NUNPHUNG PAW LIE SIY LAM

“PAW LIE SIY” timi lam cu Lautu nunphung lam a hrampi phunkhua lakah pakhat asi ve. Abikin Lautu khua tampi lakah ‘Thawngaw khuami lawng nih an ngeih i an lam lengmang mi zong asi fawn. Cu ‘Paw lie siy’ lam cu a thukngai mi sullam ngei nunphung lam asi caah vawleicung hmanh ah Lautu miphun lawng nih kan ngeih rua tin ka ruah. Thawngaw khu ah a lam thiambik zong asi i ahnubik kum (2000 lonh) tiang hmanh a lam kho rih mi cu Thangaw khuami Pu Ra Lian (Cung Mang Pa) asi i a thih hlan 2003 kum hrawngah Kalay valley Kyarinn khua um Lautu (Thawngaw ciruang) hna zong cawnpiaknak thlakhat a pektak hna. Paw lie siy lam cu “Saw le siy” (Rawl sawmtuk puai) ah lammi asi. Cucaah ‘Saw le piy’ kong hi fianter ka duh hmasa.

            ‘Saw le piy’ (r d d) timi cu rawl a vuimi lawmhnak puai asi i nithum chung hlunghlai ngaiin tuahmi chungkhar puai asi. (Fangvoi, Fatun, Raa… a tlawmbik chikhat (pung 100 cio in a cunglei) a vuiter mi lawng nih ‘Saw le Puai’ an rak tuah khawh. Puai ah vokthau pakhat, vokpi pakhat arhli sen pakhat thah asi. A ngeimi nih sia zong thahchih khawh asi. Puai chung ah zupu pa (10) in (20-30) tiang an dah rih. Thah ni (sa thahni) Sathi bar ni, ‘Eke phya a zu ni’ (m’m’ d d r’r’) tiah nithum chung an tuah.

Puai a nuamhnak ding ah ṭuanvo a ngeitu bik nunphung phu pawl cu Paw lie phu cu an si i, caṭialtu kaa theih hnu 1955-1970 kum karlak tiang hi minung pariat an rak si. (Hi lam tuanbia fiang tein a chim kho mi an um tilo). Paw lie phu minung pariat hna cu; (1). Pu Ko Hlung (Lai Zo pa) (2). Pu Hraw Ia (3). Pu Lung Kho (Thua Uk pa) (4). Pu Bil Kung (Zung Khia pa) (5). Pu Zu Ling (Tu Le pa) (6). Pu Min Hlun (Ra Lian pa) (7). Pu Tei Hlun (Paa No pa) le (8). Pu Oo Rang (Maw Sui pa) hna an si. Hi hna chung ahhin Min Hlun fapa Ra Lian zong hi a lammi (mintaa) ah aa rak tel ve.

Puai nikhatnak; sawmmi Pawlie phu hna cu tualleng ah ani hngak (an i pum) i ‘Laesiy pa zo a’ (dm’.r,d.d) timi lam cu dir buin an lam pah in Kui hla he innchung ah an lut. Puai tuahtu nuva nih innka hram in lam pahin an rak dong hna. Innteknu (puai tuahtu nupi) nih arhli sen pakhat le changvut (viadie) aa put. A lammi phu he an iton tikah Ar le Changvut cu Pawlie phu kut ah a pek hna i innkhaan deng tiang an zapi in an lam hnuah Ar cu Thluachuah bong malsawmnak thla an cam hnuah an thah. (Thlacamnak cu ka thiamlo). Cu hnuah ‘Paw lie siy’ lam cu chun nitlak, a lammi phu caah an thah piak mi voksa le arsa cu lamkhalhtu nu hna he, an ei i zupu an i dinh chih. (Pawlie phu hi special in sawm an si i anmah caah vokthau pakhat adang tein thah piak an si). {Caṭialtu}

Puai nihnihnak; cuni ah ‘Pawlie phu’ cu innleng ṭhingṭhang thar an donh mi ah an lam hmasa i ‘Eekee phya, a zu ning’ (m m d, d r r’) an ti. Innchung lei an luh tikah ‘He lua lua-MI KEI LAM’ an lam pahin innchung ahcun an lut. Adih tikah ‘maw raw lam’ an lam. Maw raw lam cu pa pakhat nu pahnih nih khalh in (ငါတို့ ကြက်ဖ နိုင်နိုင်..) timi lam phun in lammi asi. Cu khawh in ‘Teku pa haa’ timi lam an peh. ‘Teku pa haa’ lam cu nu nih lammi asi i a orhlei kutpha cungah rua in tahmi khohrai a chiah i a kehlei kut in zuhrai aa put pahin style phunphun tuah in lammi asi. An lammi phu hi step (7) tiang a um an ti. nihnihnak ni hi ‘Eke phya azu ni’ (m m d,d r r) an ti.

Puai nithumnak; A nithumnak puai cu a dongh ni asi i ‘Athie baa ning - Sathi bar ni’ an ti. Lam pipa a um tilo. ‘Akhaw pa hla” cu sakkhawh asi. Innpa chakthlang le chungkhat taktak lawng an um cang. Chungṭuan nih a hleihluat in an chiahmi sa le ar pakhathnih (innpa nih an bawmh mi ar zong aa tel) an thah i zupu din pah in an ei ṭi hna. Thangaw khua ah ahnubik ‘saw le piy’ a tuah i ‘paw lie lam’ an lamnak cu Pu He Lian (Kung Le pa) Suvbie phun inn ah asi. 1968 kum hrawng ah asi, cuhnu ah laiphung in rawlsawmtuk puai a um tilo caah pawlie lam cu nunphung hmuhsaknak lawng ah an lam cang.

Thawngaw khua Lautu peng ah ahnubik pawlie phu chungtel cu Pu Ra Lian- Dar Sui pa or Cung Mang pa asi i a thiambik zong asi caah keimah caṭialtu nihcun “Pawlie Professor’ ka pek, upatnak in. Pawlie lam hi Rawlsawmtuk Puai lio ah lammi asi bantukin an lam tikah thlairawl aṭhatuk i kum a vuituk caah zaangba ngaiin rawlkhomh hmanh hna sehlaw, an thinlung in an i lawmhtuknak muisam langhter in an lammi asi.

(A lamning pungsan le a sullam dikthliar ca in ka langhter dih khawhlo caah ca reltu nih a ruahzia ka thiampiak ko uh … (Caṭialtu)

Pawlie siy Lam Hla hna

(1). A tae kaeng hing ee, a law a ve taa pae, Hawkaeng sonaeng ee, tlaengsaa sae lie vaw.

(2). Aa khaeng viemaw e, paecaw syelya hing, Sonaeng tlang hing e, Vaepha hmisi hing.

(3). Hresiy tlalie ma o to ning, Thuvhna ning paa, Ma saw pa law to ning.

(4). Uv ming se ang, Vaekae vahie seang, Tlakaa pa lo, khaeng se khuli pae.

Mawraw Hla

(1).  Mawraw a raw a raw khuvhli a raw the bya naa ⁽²⁾

Kokyo paelie thebya naamae siatlo pae ⁽²⁾

(2). Lasiy aa hning taarie a ciy laengatae, Aa tu cakaeng naeta a naeng re sae kie.

(3) Awhna patuv Tungthaw a ning baw li pae, aa ning baw pae zaa ciy vaetho sua lae ee.

(4). Taengkaeng satlia Kiekha nenaeng haatae e, A hrang cawti ta hne a kung yua lya e.

            (Hi vial hi ka theih khawh mi asi)

Norber Ca Ling (Thangaw)

OSC – RVA (Hakha)