KHRIH CHUNG NUN

"Khrihfa, upat na sinak man le a tu hrimhrim ah Pathian sinak hrimhrim naa hrawm cang ti kha hngal law sualnak tuahnak in hmasa i a rak niam mi nan nunnak `halo ah kir tthan ti hlah. Ahodah na Lu a si i aho Pum i cheubang ka si ti kha philh hlah. Nangmah cu khuamui tthawnnak in khamh na si cang i Pathian pennak i ceunak chungah hruai na si cang ti kha zeitik hmanhah philh lai cih." (Pope Lio the greet)
Zumhnak biaphuan ah Pathian nih minung sin a pekmi laksawng hna hi an ngantuk hrinhran. Sermi thil lakah minung cu Pathian muikeng in ser kan si i sermi thil vialte cu minung caah a si dih(Gen 1:26-30). Khamhnak tuanbia ka vun zoh tikah Pathian a kan pekmi lawng hi a ngan chinchin in a lang. A sualmi minung tlanh awkah Pathian nih a Fapa ngeihchunh kha a kan pek i Bawi Jesuh nih vailam cung thihnak in a kan tlanh. Cun mi Fapa kha a zum i a cohlangmi vialte kha "Pathian fale" ah a kan ser(Jn 1:12; 1Jn 3:1). Amah Pathian sinak hrimhrim kha a kan hrawmter(2Pet 1:4). Cun a Thiang Thlarau a kan pek. Cu lawngmaw, a si rih lo. Vancung i a um mi van thluachuah vialte a kan pek rih(Eph 4:1-). Vel tampi in pek a kan duh(Jn 1:16). Nunnak kha an ngeih i tling tein an ngeihnak hnga caah ka ra," a ti(Jn 10:10).
Zumhnak in Khrihfa siman hi kan run hmuh tikah Pathian nih a kan auh hnawh mi nunnak kha kan vun hmuh tthiam. Cucu Khrih Thawng`ha he aa tlakmi nunnak in nun ding khi a si (Phi 1:29). Khrih chungah a nungmi kan si awk a si. Khrih chung nun cu zeitindah a si khawh hnga? Sacrament hna le thlacamnak thawngin kan hmuh i Khrih vel le a Thlarau laksawng thawng lawngin nun khawh a si. Khrih kha kan zoh i a nun kan i cawn ahcun a si khawhnak lam kha kan hmuh lai.
Bawi Jesuh cu Pa a duhmi kha a tuah zungzal(Jn 8:29) Pa he tling te in aa kawm zuangzal(Jn 14:20; 15:10). Mi hmaika men ah a si lo, a thlithup a nunnak hrimhrim ah Pa lungton lawng a duh. Cucaah thlacam tikah siseh, a hlupek tikah siseh, `hatnak tuah tik poh ah "athli thup in tuahmi thil a hmumi" Pathian hmai ah cam uh tiah a zultu kha a cawnpiak hna(Mt. 6:6). Cun Bawi Jesuh nih "Vancung i a ummi nan Pa tlin bantuk in tling u" tiah a ti (Mt 5:48). Bawi Jesuh nih "Keimah chungah um caamcin u law, kei zong nan chungah ka um caamcin lai. Misur nge cu amah tein a tlai kho lo; misur ruang he aa peh caamcin a hau. Cu bantuk in nannih zong keimah chungah nan um caamcin lo ahcun thei nan tlai kho lai lo. Keimah cu misur ruang ka si, nannih cu a nge nan si. Mi pakhat cu keimah chungah a um caamcin ahcun thei tampi a tlai lai, keimah lo cun zeihmanh nan tuah kho lo," tiah a ti(Jn 15:4-5). Mahhi Khrih chung nun ningcang cu a si.
Asi ahcun Khrih he zeitindah kan i pehtlaih lai? Micheu nih cun Khrih Jesuh kan zumh ahcun a za, zeihmanh a hau ti lo an ti ttheu. Sihmansehlaw thil cu a ningcang in a si a hau. Khrih he nunnak taktak in i pehtlaihnak cu ka zumh ti menmen cu a si lo. Aningcang te in zumh le zulh a hau. Zumhnak cu a ra hmasa. Sihman sehlaw tipil in tikah Khrih he i pehtlaihnak taktak cu aa thawk. Tipil a ingmi cu Khrih zumtu taktak a si. "Pa le Fapa le Thiang Thlarau min in tipil va pe hna u law a ka zultu va siter hna u," tiah a ti(Mt 20:19). Tipil innak in Khrih chung nun taktak cu aa thawk. Zeicatiah tipil innak cu hrintthannak a si(Jn 3:3, 5-7; 1Pet 1:3).
Tipilnak in Khrihfa cu Khrih he i peh a si cang i "sualnak caah a thi i Pathian caah a nungmi a si i a tho tthan mi Khrih nunnak kha a hrawm cang(Rom 6:11, Cf. 6:5; Cal 2:12). Khrih he i pehtlaihnak thawngin (Jn 15:1-5) thlacamnak, sacrament hna hmuhnak le `hatnak rian`uannak in "Pathian nun a cawng kho i dawtnak in a nungmi"(Eph 5:1-2) a si kho i a khuaruah ningcang, a biachim ningcang le a tuahsernak in Khrih chungin a um mi lungput kha a ngei kho(Phil 2:5). Khrih a nun kha aa lak kho. "An ke a ttawl dih tikah a thil kha aa hruk i a tthatnak hmun ah a ra `han. "Nanmah ca i ka tuahmi hi nan theithiam maw? " tiah a hal hna. "Nannih nih saya le Bawipa tiah nan ka auh i a si taktak, zeicatiah cucu ka simi cu a si. Atu ah kei nan Bawipa le saya nih nan ke kan ttawl hna ahcun, nannih zong pakhat le pakhat ke nan i ttawl piak awk a si. Nan ca i ka tuahmi bangin nannih zong nan tuahnak hnga i zohchunh awk kha kan chiahpiak cang hna. Biatak kan chimh hna, a zei sal hmanh a Bawipa nak in a ngan deuh lo i lamkaltu cu a thlahtu nak in a ngan deuh lo. Atu ah mah thil hna hi nan theih cang i nan tuah ahcun thluachuahmi nan si lai"(Jn 13:12-16).
Khrihfa nih Khrih chung i um sinak kong hi thuk deuh chinchin in i theih zungzal awk a si. Tipil kan vun in tik i kan sining cu St. Paul nih hi ti hin a ti. "Nan nih cu Bawi Jesuh Khrih min le kan Pathian Thlarau in khawlh nan si cang, thianter nan si cang i thiam coh nan si cang"(1Cor 6:11). "Nan nih cu Thiang Thlarau biakinn nan si cang"(1Cor 6:19). Zeicatiah nannih cu Fapa le nan si caah Pathian nih a Fapa Thlarau, "Papa" ka Pa tiah a uah mi Thlarau kha kan lungthin chungah a rak thlah. Cuasicaah nannih cu sal nan si ti lo, Fapa nan si cang; i fapa nan si cang caah Pathian nih nannih kha racotu ah an ser cang hna"(Gal 4:6-7). Thiang Thlarau cu an nunnak ah a cang cang. Thiang Thlarau forhfialnak in dawtnak rian an ttuan i "Thlarau thei kha an tlai. Thlarau theitlai hna cu dawtnak, lunglawmhnak, daihnak, lungsaunak, zangfahnak, tthatnak, zumhtlak sinak, toidawrnak le mah le mah i ukkhawhnak hna an si"(Gal 5:22,25). Sualnak hma hna a vun damter pah khan Thiang Thlarau nih kan chungah thlarau lei thlennak kha a vun chuahter(Eph 4:23). Nunhlun hlawnh, lungput thar ngeih, nunthar i hruk in dinnak le thiannak taktak he Pathian bantuk siawk in ser a si. Thiang Thlarau nih ceunak fale bangin kan nun khawhnak hnga a `hami le a dingmi le a hmaanmi vialte tuah awkah ceunak le thazang a pek (Eph 5:8-9).
Nunnak ah a hruaimi Khrih lambi cu rawhnak ah a hruaimi Lamkau he an i ralkah(Mt 7:13; Cf. Deut 30:15-20). Thawngttha chung i lam pahnih cu Bupi cawnpiaknak ah a um zungzal. Lam pahnih nih Khamhnak hmuh awk caah thil hman thiam a biapinak kha a langhter. Lampahnih a um: pakhat cu nunak lam a si i a dang pakhat cu thihnak lam a si. Sihmansehlaw mah pahnih karlak ah i dannak nganpi a um. Khrih chung nunnak caah a tak maw a deu ti thleidan awkah tampi bawmhnak a pek.
Pathian bia cawnpiak tikah Khrih lam nih a pek mi lawmhnak le tuah a fialmi kha fiang tein langhter a hau. Khrih chung nun hi "Nunnak thar" a sinak kha (Rom 6:4) tlamtling deuh in vun hngalh awk caah a tlanglei hna hi ttha te in cawn a hau.
(1) Thiang Thlarau kong cawn a hau: Khrih duh ning tein nun khawh awk caah chunglei in nun a uktu a si; nunnak kha ceunak a petu, lam a hruaitu, a chimhrintu le tha zaang a petu a si.

(2) Vel kong cawn a hau: zeicatiah kannih khamh kan simi cu vel in a si i vel in rian kan ttuanmi cu zungzal nunnak caah thei a tlai lai.

(3)Thlauchuahnak bia hna kong kan cawn a hau(Mt 5:3-11). Zeicatiah Khrih a lam cu thlauchuah bia ah fun dih a si i, minung lungthin nih a duh bikmi zungzal in Pathian hmai hmuhnak ah a hruai mi a si.

(4) Sualnak le sual ngaihthiamnak kong cawn a hau: zeicatiah mi pakhat nih misual ka si ti a hngalh lo ahcun amah kong biatak kha a hngal kho lo: mahhi thil ding tein tuahawk caah a herhmi a si; Sualngaihthiamnak kong a thei lo mi nih mah biatak hi a ing kho lai lo.

(5) Minung ziaza ttha hna kong cawn a hau: mah hna cu fimnak, dinnak, raltthatnak le sumnak hna an si. Mah hna nihhin `hatnak lei dirhmun a hmaanmi a dawhnak le a suaisawngnak kha a theihter.

(6) Pathian lei ziaza ttha hna kong cawn a hau. Mah hna cu zumhnak, ruahchannak le dawtnak hna an si i mithiang mi hna nunnak nih fiangte in a langhter.

(7) Pathian nawlbia nih a chimmi dawtnak nawlbia thap hnih kha a cawn a hau.

(8) Bupi kong cawn a hau: zeicatiah mithiangmi hna pumkhat sinak chungah thlarau lei tthatnak a phunphun thawngin Khrihfa nunnak cu a tthang, a karh i pehkhawh cheuhkhawh a si.

(9) Pathian bia cawnnak ah a pakhatnak le a hmanungbik in cawn a herhmi cu Jesuh Khrih kong hrimhrim hi a si. Amah cu Lam le Biatak le Nunnak a si(Jn 14:6).
Khrih chung nunnak ah a tthangmi kan sinak hnga thla i campiak cio hna u sih.
Catial tu/- Rev. Fr. Paul Thla Kio