Voikhat Khamh hi Zaalak Khamh a si Maw?

Voikhat khamh hi zaalak khamhnak a si maw?

 Bishop. Lucius Hre Kung

Rome 10:9 - Nan kaa in, "Jesuh cu Bawipa a si," tiah nan ti i "amah cu Pathian nih mithi hna sinin a thawhter" tiah nan lung in nan zumh ahcun, khamh nan si lai. Cusi caah Jesuh Khrih kha keimah khamhtu le tlanhtu ah ka zumh paoh ahcun "Khamh cia ka si ko" mahhi cu a lak(free) in pekmi laksawng a si.

          Catholic Khrihfa pakhat khat nih hi bantuk bia a theih tikah, khamhnak kan thlau `han khawh ning kha Bible tampi chungin adal acaang in chimh fian aa zuam tawn. Cu nih cun a hawi bu dang pakhat kha a khamhnak tling a si ning kha Bible adal acaang tampi in a chimter ve tawn. An pahnih in Bible bia tlang tampi an chuahpi cio na-in `han chonak zeihmanh um lo bu te-in an ngol `han tawn.

          A `ha deuhmi ningcang pakhat in ruat hmanh usih. Kan cathiang nih khamhnak cu a dih ciami bantuk in a chim. "Avel bawmhnak thawngin zumhnak ah khamh nan si cang" (Efesa 2:8). Cun kan cathiang nih khamhnak caah `ihbu le therbu in tuahuh a ti (Filipi 2:12).

          Khamhnak cu cathiang nih a si ciami, asi liomi bantuk in a chim. Cu batnuk in a si hnga dingmi zong in a chim fawn rih ti hi Khrihfa mi nih hngalh fian kan herh ko. Rome cakuat hi kan zoh tikah a fiang. "Kan khamhnak kan rak zumhka nakkhan atu ahcun kan naih deuh cang" (Rome 13:11; 1Korin 3:15; 5:5). Khamhnak cu a tlau `han kho na vun ti le cangka na hawi dang nih cun "Khamh na si rih lo" an ti peng ko lai. Amah nih khamhnak cu a dih ciami (tuahcia) ti lawng kha aa tlaih peng ko lai i zei bantuk Bible cacang phunphun na chimh zongah an theihpiak kho lai lo. Mah hna pinlei ah a kau deuh in khamhnak hmanthlak hi hmuhsak a herh ko. A dih ciami, asi liomi le a si hngami mahnih hin na hawi budang hna kha kau deuh in khua a ruahter hleiah Bible ning zongin a theihter lai. Mah dih cun, khamhnak hi man lo in pekmi laksawng a si i mah duh in thlau`han (hmansual) khawh a si ti kha fiang deuh le fawi deuh in a theih khawh lai.

Zeitindah kan khamhnak cu a tlau khawh lai?

Jesuh nih pei "Annih cu zungzal nunnak kha ka pek hna i an thi bal lai lo; cun ahohmanh nih annih cu an ka chut kho fawn lai lo" a ti kha (Jn. 10:28).

          Bible cacaang in lungcheh bang i cheh hi kan chim duhmi kha tlam a tlinter kho tawn lo. Kan unau pawl nih Bible cacaang pakhat an vun chim le cangka kannih nih cu bantuk in kan leh `han ve tawn hna. Bible cafang hi `ha tein ruah ti loin a dang Bible cacang pakhat in kan chuahpi `han. Hi bantuk in Bible cacang kha pingpong tukin i tuk hnawhnak cha khan a `hadeuhmi in ruah kan herh.

          Jn. 10:28 "Jesuh nih ahohmanh nih annih cu an ka chut kho hna lai lo" a ti i, mithiang Paul zong nih "Bawipa dawtnak he ahohmanh nih an ka `hen kho lai lo" (Rome 8:39) a ti ve. An pahnih in an chimmi cu aa khat. Azei mi hmanh nih Pathian veel chungin an kan chut kho lai lo, a ti duhnak a si. A zei mi hmanh nih khamhnak hi an hrawk kho lo. Ahohmanh naazi pakhat meng(80) rang in an mawngh liomi motor chungin an chuak kho lo. Asinain nangmah duh in motor innka na hun i na zuang kho ko ti hi mi zeihmanh nih kan al kho fawn lo. Cu bantuk `hiam`hiam in (Jn. 10:28) chung bang kannih cu Pathian nawlngai lo in kan um kho lo a ti kho hngami ahohmanh kan um lo i, kan ti khawh lo pin ah a veel bawmhnak chungin kan lotlau bal lai lo ti zong in kan ti kho fawn.

          Bawi Jesuh nih "Ka nawlbia nan ngaih ahcun ka dawtnak chungah um uh" (Jn. 15:10) tiah zultu hna kha a ti hna. Ka nawlbia nan ngaih ahcun ka dawtnak chungah nan hmun a ti rih. Asinain ka dawtnak chungah a hmun lomi cu "mitsur nge car bantuk in lengah hlonh an si lai, cu bantuk nge cu mei ah paih in khangh dih a si lai" (Jn. 15:6) a ti.

          Kan khamhnak cu tuanbia va sisehlaw cu, kan Bawipa Jesuh nih "Ka dawtnak chungah hmun zungzal u" a timi ah siaherh ding zeihmanh a um hnga lo. A dawtnak chung hmun zungzal awk a cah duh hnawhchannak cu, cu a dawtnak chungah cun mahduh duh in luh khawh zong a si bantuk in mahduh duh in chuak `han khawh zong a si caah a si. Hi kong he pehtlaih in Bible bia tampi a um. Rome cakuat chungah mithiang Paul nih "Pathian zangfah thiamnak le felnak kha hngal tuah u ... a zangfahnak chung nan um lo ahcun nannih zong khiah nan si ve ko lai" (Rome 11:22). Nawlbia a tlaih chanmi Khrihfa hna sin ah "Veel chungin lenglei ah nan tla cang" a ti hna. Hi hna pawl hi an rak tluk hlan ah khan cun veel chungah an rak um ko (Galati 5:4). Mithiang Paul nih mah le mah aa zum tukmi Khrihfa kha ralrinnak a rak pek hna. "Zuamnak hmun ah rak i zuam u tiah midang kha sawm lengmang `ung in a sawmtu keimah kha hlawtmi si sual lai ing ti phang in ka pum cu ka hrem i fek tein ka uk" (1Korin 9:27). Mithiang Paul nih hin, "Voikhat in zaalak khamh a si lo" ti kha a fianter.

Na sualnak nih na khamhnak a tlauter khawh ahcun na khamhnak cu nangmah ti khawhnak in a si kun lo mei? Asi ahcun (Eph. 2:9) chungah veel ruangah nan zumhnak thawngin khamh nan si; nanmah tuah a si lo; Pathian laksawng a si; nan tuahnak ruangah a si lo; a va si sual ahcun mikip nih a ni porhlawt sual hnga.

          Hi Bible bia he pehtlaih in vun chim ning law, a hmasabik Trent Council hi zoh hmasa usih. Zeicatiah Khrihfa dirhmun a si ruangah a si. Dal(8)nak ah khamhnak kong hi, hi ti-in kan hmuh. "Bupi  nih khamhnak hi, zumhnak in siseh, tuahnak in siseh a kan pe lo" a ti. Biakam thar ah rianding tampi `uanin Pathian kha lunglawmh ter le rian `ha`ha `uan in vancung ram co khawh ding ningcang a um lo. Mah kong hi Paul nih Eph. 2 ah a chuahpi mi a si. Amah nih kan sualnak in Pathian he a kan `henter kho lai lo a ti tikah a tanglei bangin a chim lo. Nu le pa sualnak, zurit, lainawn, dawhcah lo khuasaknak hna nih Bawipa he a kan `henter kho lo, a ti lo. Mithiang Paul ca`ial mi ah a fiang ngaimi cu "Sualnak na thim ahcun Khrih a hlaw tu na si" ti hi a si. Amah nih ralrinnak a kan pek mi cu, "Kan chimhmi hna Thawng`ha bia nan rak cohlan cangmi cungah fek tein nan dir ahcun khamh nan si. Nan i tlaih lo ahcun nan lung thlennak cu pakpalawng a si ko hnga" (1Korin 15:1-2). Cu asi caah zumtu na va si ko hnga nain a biathiang kha naa tlaih peng lo ahcun khamh na si lo. 2Peter 2:20 "Kan Bawipa le kan Khamhtu Jesuh Khrih an hngalhnak thawngin hi vawlei cung thurhnawmhnak in a luatmi hna cu, hi vawleicung thurhnawmhnak nih khan a tlaih `han hna i a tei `han ahcun, a hram thoknak in an rak umning nak khan an donghnak cu a chia deuh".

Mah ruangah hin Mithiang Paul nih zumhnak nawl ngaihnak kong a kan chimh (Rome 1:5, 16:26).  Bawipa, Bawipa ti lawng hi a ngah lo. Zeicatiah Jesuh nih "Bawipa, Bawipa a ka ti mi paoh nih vancung pennak ah an lut kho lai lo ..... ka Pa duhnak a tuahtu lawng nih an lut kho lai" (Mt. 7:21; 10:33; 18:35). Pathian nawl kan ngaih lo ahcun khua thiang nunnak thingkung in kan covo kha a kan chuh `han lai. Biathlam 22:19 ah rak pek a si cangmi kan laksawng kha kan i tlaihpeng lo ahcun, kan sin in a tlau`han kho lo, ti khawh a si lo. Vawlei cungah roco hnga dingmi fapa le fanu hna nih mahduh duhin a tlaumi an um i nu le pa ro an sung tawn.

Na khamhnak a tlau kho ti hi tuanbia zeital a um maw?

          Voikhat ah zaalak khamh timi hi kum zabu (16) ah John Calvin nih hram a rak thok i, Martin Luther zong nih hna a rak tlakpi ve mi theory a si. Asinain Khrihfa hna i dirhmunbik cu 1Jn. 5:16-17 hi a si.

          "Mi pakhat khat nih, a unau pakhatkhat kha, thihnak tiang a phanmi a si lomi sualnak a tuah kha a hmuh ahcun, nunnak a petu ding Pathian sinah khan thla a campiak lai - cucu thihnak tiang a phanmi sualnak a um i cu kong ahcun Pathian sinah thla nan cam lai ka ti lo. Palhnak in tuahmi thil vialte hi sual an si ko, sihmanhsehlaw sualnak vialte hi thihnak phanmi sualnak an si dih lo"(1John 5:16-17).

          Kum zabu pakhatnak ah zultu hna i cawnpiaknak nih "... nan mei mihter hlah, na taisawm fek tein i sawmh. Zeicatiah Bawipa a rat lai ni cu kan thei lo. Nan thlarau `hangchin seh tiah tu le tu nan i pum lai. Nan zumhnak cu nan karhter suallo ahcun, hmanungbik ni ah nan har sual lai" (Didache 16, AD. 70).

          Kum zabu pahnihnak ah Iraeneus nih a `ial `hanmi cu "Kan Bawibik Jesuh sinah van le vawlei ummi paoh nih lukun khukbil hna sehlaw Jesuh cu holh kip nih Bawi ti hna seh (Phi. 2:10-11). Amah nih mikip kha biatak in bia a ceih hna lai. Mi puarthau, mizei rello hna le misual hna cu zungzal mei ah an kal lai i, miding mi, a nawlbia a ngaimi, a dawtnak ah a hmunmi le sual aa ngaichihmi hna cu zungzal sunparnak an hmuh lai" (Agaist hersies 1:1, AD. 189).

          Hi bantuk zumhnak dirhmun hi hlanlio Khrihfa hna in nihin tiang hmuh khawh a si i, once saved always saved timi dirhmun hi cu, Calvin hlan ah a ho Khrihfa hmanh nih an rak chim bal lo.