Lungrualnak he Daihnak Lei ah

15. MYANMAR RAM AH BURKIP FONH KUTSIH LUNGRUALNAK HE DAIHNAK LEI AH

Nihin Myanmar ram i ramkhel, `thanchonak, biaknak, zatlang nunphung muisam langhternak hna, hnutawn le kaichonak hna, hon le khamnak hna, a karh a zornak hna he caan thlennak hna cu rianrang ngaiin a`tha lei aa thawn kha kan hmuh bangin kamkhat leiah luritnak tampi zong a chuahmi kha kan hmuh khawh ve. Bia-alnak tete hna, i siknak tete zong kan hmuh ve hoi. Nihin ramkhel sining cu hun theihnak he aw nemtein ralring in kal cio caan asi.

`Thialkamnak hna cu i komhnak a`that a herh. Piahtana hna kha vainam he fianter loin bia in fianter awk asi, tiah Daw Aung San Su Kyi nih ralrinnak a rak pek. `Thihphaihnak kan hman ahcun zapi caah hrawhnak lam lei kan phan dih lai. Pakhat le pakhat i ngiar in sualphawtnak cha cun pakhat le pakhat ceikkhang `ti hnuah sawhsawh tein a phi kawlcionak nih a `tha deuh saumau.

Ram rian`tuan hna nih ram rian`tuan zuamnak an tuah tikah rua ding bantuk dinglo in a luangmi tiva ti bantuk aa kual in a luan ahcun kannih kan `tialmi tuanbia cu hngalfiang lo mi asi lai. Pakhat nih a hlenlai ahcun pakhat nih lihbia a chim ve tawn. Pakhat a dinglo ahcun a dang pakhat nih a kawiter ve tawn ko. Hlenthoinak hna he pakhat le pakhat, phukhat le phukhat zumhfeknak hna serkhawh asilo mi cu a hmaan mi asi. Khat le khat pehtlaitein kan dinfel cio ahcun, ruahnak `thalo hna kha kan kham khawh lai. Zumhnak zong a fek te lai. 

Adaimi ningin harnak lam pakhat kha zuam in kan tonhcio hna lai. Kan duhmi kawltung kha upadi ri chungin lungrualnak he kan laak cio hna lai. Huatnak phunglam kha hrambunh i kan cawlcangh cio ahcun a sungtu sikhawh asinak zong kan theihfiang cio ding asi lai.

Biaknak lei hruaitu hna nih minung dihlak lungrual ding thapek i tuahpiak cio ding asi lai. Lungrualnak cu piahtana siminak in a`ha deuh zungzal (Pope Francis). Phundang in chim ahcun lungrualnak cu huatnak nakin a`ha deuh. Minung hna rungrualnak caah dawtnak ringawn aw tete he kan lam hna lai. Ningcangte sinak ringawn aw tete ningin kan lam hna lai. Huatnak ringawn aw tete ningin kan lam ahcun sunghnak he kan donghter te lai. 

Uktu le mipi aa kom lawngah rampi i hmailei caan aa dawh lai. Uktu le mipi cu ral an silo. An dihlak ramchung mi lawngte an si. Hnatlakpi cio kutsih in ram harnak hna kha fianter i hmaifong cio lawngah teinak hmuhcio asilai.
Adik ahmaan mi hruaitu hna cu rampi i khuanu/pa hna caah a`tha dingin hruaitu an si batukin rampi a lu a tun khawhnak ca zong thil ti khawhnak thazaang a ngei mi an si.

An suaimi upadi, zulh awk phung hna zong ningcang ahmaan lai i ningcangte ummi asi lai. Thisa thleidannak aa tello mi zulh awk phung asi awk abiapi asi. Ramchung minung kha a dirhkamh mi upadi an si lai. Rampi kha a bawmhchanh i vawleicung roca khiahpiak mi a phanh lai. 
Upadi khuhchilhnak cu rampile rammihna i `hatnak kha asi. Upadi cungah ahohmanh kai khawh asi lailo. Upadi a suaimi hna siseh, rammi hna siseh zulh awk phung upadi kha ralchanh lo ding a hau.

Rampi ah democracy a cuang khawhnak le daihnak sullam fianter lio ah biaknak kip hruaitu hna a dal (i telvenak) zong abiapituk mi asi ve.

Biaknak pakhat le pakhat pehtlai tein i tlaihchannak, i dawtnak, i upatnak ngeihcio ding le zumhawktlak mi biaknak bukip hna nih i fonh in rehduhnak in rian`tuannak le hrawh rian`tuannak hna kha zapifonh in khamnak hna tuah awk ah biaknak lei hruaitu hna nih i zuam awk asi. Cuve hnatukin mah le biaknak chungtel hna kha lam hmuhsak  cawnpiak kha ahleikhun ahau taktak mi asi.

Biaknak kip fonh nih biaknak pakhat le pakhat a kallei le a kirlei a ummi sawhsawh hawikomh pehtlaihnak a um nain palhnak tuah lo mi hawikomh pehthlaihnak phun asiahcun khawnden khawhnak afawi rih caah i dawt thlaihchan mi hawikomh pehtlaihnak phun hmuh khawhnak dingah adingmi dawtnak he sercio awk asi lai. Biaknak, miphun, adot, mipa, minu an i khatcio lomi cu abiapi asi lo. Minung sinak ah aa thluktlak in an si cionak tu kha abiapi mi asi. Minung ciocio thleihdannak konglam a umlo. Theidan lawnglawng ah an kuai cio lai. Minung hna cu an i thleidan cio ahcun hmunkhat ah kal i daitein hmunkhat ah um`ti awk cu asi kho ti lailo, a har lai. “Caw an i `then ahcun cakei nih a seh lai” timi bia kha biapi ah chiah ahau. Myanmar rammi fale hna an i `then ahcun “rahmanh” tiah hnuh i a ei dingmi hna cu timhcia in an um ko. Zapi nih khat le khat i thleidan loin ramchung minung ca le ram pumpi caah a dingmi dawtnak he kalpi ding asi.

Minung le minung thleidan duhnak aa hnuhchih mi paoh i thinlung chung in kan `thial dih cio lawnglawngah a nuam a daimi rampi kan sernak ah thazaang a ngei lai, tiah ka zumh. 
Minung khat le khat `tafar taktak bantukin i ruahcio ding asi. Cuticun i khiah khawhlo ahcun an i that dih te lai. Minung khat le khat pehtlai tein man ngei ah i chiah cio ding asi. Cuti asilo ahcun khat le khat kha a`thalo mi ruahnak in an thurhhnawm cio te lai. Minung le minung khat le khat pehtlai tein upat cio ding asi, i upat cio lo ahcun biapi ah chiahlo in chiatnak lei an kal dih te lai.

Khat le pakhat zumhtlak mi si i dawtnak karhter cio ding asi. Minung pakhat le pakhat aa tluk in chiah i hawikomh cio awk asi lai. Cuti asilo ahcun lam`tha i laak loin ral ah si khawh asi. Minung pakhat le pakhat hawikom `tha sicio lawnglawngah vawlei cu a nuam lai i a dai lai.
Minung pakhat le pakhat i ngaihthiamnak, i theihthiamnak a um lawnglawngah valei a `thangcho lai. Pakhat le pakhat i bawmhchanh cio lawnglawngah vawlei ah ngaihchiatnak a zor lai.

Daihnak i vawlei kha dawtnak lawnglawngin serkhawh asi. Dawtnak in khawmh suat i dinnakin `thatnak hna tuah khawh i zuamcio u sih!