BAWI JESUH KONG

Photo Credit

"BAIBAL BUKBAU" timi cauk pp.77-81, chungin langhter mi a si.

1. Jusuh cu Judea ram, Bethlehem khua ah a chuak (Lk 2:6). Jesuh timi sullam cu “Khamhtu Bawi” tinak a si(Mtt 1:21).

  • Jesuh cu Galilee ram, Nazareth khua ah a rak tthang (Mtt 2:23).
  • Jesuh a upat tik i a umnak khua cu Kapernaum a si.
  • Jesuh a ngakchiat lioah Izipt ram ah an rak zampi (Matt 2:13).
  • Jesuh a chuah lio, Palestine ram uktu Siangpahrang cu Herod a si (Matt 2:1).
  • Jeush chuah lioah a rak bia (zoh) hmasatu hna cu “Tuukhal hna” an si (Lk 2:16).
  • Vancungmi nih Tuukhal hna sinah Jesuh chuahnak kong thawng a thanh lioah Vancung ralkap bu nganpi cu Vancungmi sinah khan an rung lang i “A sangbik van ah khin Pathian cu sunparnak hmu ko seh, A dawtmi hna umnak vawlei ah hin rem nak um ko seh!” tiah hla an sak (Lk 2:13-14).

2. Bawhte Jesuh kha nichuahlei Mifim pathum hna nih an pekmi laksawng hna cu (1) Sui (gold), (2) Frankinsen zihmui (frankinsense) le (3) Mura zihmui (Myrrh) an si (Matt 2:11).

3. Jesuh cu kum (30) a si ah Galelee ram, Jordan tiva ah Johan Baptista nih tipilnak a rak pek (Mtt 3:13).

  • Tipil a in lioah Vancung in awthawng cu “Amah hi ka dawtmi ka Fapa a si. Amah cungah hin ka lung a tling” tiah a ti (Matt 3:13-17, Mk 1”9-11, Lk 3:21-22).
  • Herod Siangpahrang a thih hnu, a fapa Arkelau nih a hun chan caah an ttih i Gali-lee ram, Nazareth khua ahkhan an kal i umhmun an khuar. Profet hna nih “Naza-reth khuami a si lai” tiah an rak timi kha an tlinter (Mtt 2:22).
  • Tipilnak a in hnu, Thlarau nih ramcar ah a kalpi i ni (40) le zan (40) rawl loin a um (Matt 4:2).
  • Hmasabik hmelchunhnak a tuahmi cu; Galilee ram, Kana khua nupi tthit puai i ti kha mitsur zu a canter nak kha a si(Jn 2:11).

4. Jesuh zultu a dang (72) an um (Lk 10:1).

  • Zan ah Jesuh a va tongmi pa cu Farasi phu chungmi Nikodemus a si (Jn 3:1).
  • Jesuh hmuh a duhtuk nain a tung a niamtuk caah Theipi kung a kaimi cu Zakia a si (Lk 19:4).
  • A nganbik le a biapi bik Jesuh Nawlbia pahnih cu (1) Bawipa na Pathian cu na lungthin dihlak in na dawt lai (2) Na innpa cu nangmah naa dawt bantukin na dawt lai ti a si (Matt 22:37).
  • Tlangcung muihmai aa thlennak ah (1) Peter (2) Jeim (3) Johan a auh hna (Matt 17:1).
  • Jesuh muihmel aa thlen lioah a kam in a rak langmi pahnih hna cu Moses le Elijah an si (Lk 9:30).
  • Peter, Johan, Jeim he hmunkhat in Oliv tlang ahkhan an kal i Jesuh cu a thlanchuah thi dor bantuk in a tlak tiang thla a cam (Matt Mk 14:32-42, Lk 22: 39-46). Hi hna pathum hi Jairu fanu a nunter tthannak ah siseh, tlang-cung muihmai thlennak ah siseh, Jesuh nih a rak auh ve mi hna an si (Lk 8:51, Matt 26:37, Lk 22”39-46).

5. Jesuh kha Dianary tangka (30) a rak zuarmi pa cu Judah Isakariot a si (Matt 26:14-16).

6. Jesuh an rak tlaih lioah zultu Peter nih Tlangbawi Ngan salpa ‘Malkhas’ kha vainam in a orhlei hnakhaw pet lakin a tuk (Jn 18:10).

7. Jesuh aiawh in thong chung an chuahmi misual pa cu ‘Bar-Abbas’ a si (Lk 23:18).

8. Jesuh vailam a put lio, lam ah voithum tiang a tlukpi (Hmunthumna/ Voisarihnak le voikuanak hmun).

  • Jesuh vailam a put lio, a nu he an i tonnak hmun cu ‘Voilinak Hmun’ ah a si.
  • Vailamtah lam ah Jesuh hmai kha pavuah in a hnawhpiak mi nu cu ‘Veronica’ a si.

9. Jesuh vailam i aa thali lioah a um vemi Maria pathum cu (1) Nu Mary (2) Josef nu Mary le (3) Mary Madalena an si (Matt 27:56).

10. Jesuh vailamtah cung i an khenhmi ca cu; “I.N.R.I” (Iesu Nazarenus Rex Iudeorum) a si i a sullam cu “Jesus of Nazareth, King of the Jews”(Judah Siangpahrang Nazareth khuami Jesuh) tinak a si.

  • Latin caah ‘J’ cafang a umlo caah ‘I’ hi an hman.
  • Jesuh vailam cung aa thali lioah ralkap hna nih “Mitsur zu Mura an timi he an cawh mi kha an hunt uh i a ding duh lo”(Mk 15: 23).
  • Jesuh vailam cungin a hnubik a chimmi bia cu: “Ka Pa, na kut chungah ka thlarau kha ka chiah” tiah a ti (Lk 23:46).
  • Jesuh ruak vui dingin Pilat bawi sin a halmi pa cu Arimathea khuami Josef a si (Mt 15:43).
  • Jesuh thihnak hmun cu Calvary tlang, Golgotha ah a si (Matt 27:33).
  • Jesuh a thawhthan hnu, vawlei ah ni (40) a rak um rih.
  • Jesuh cu ‘Oliv’ tlang in Vancung ah a kai (or) Bethani khua…(Lk 24:50).
  • Jesuh vailam cungin a chimmi bia pa (7) a um.
  • Jesuh hnak ah fei in a chunmi ralkap pa min cu ‘Longinus ’ a si.

11. Jesuh pekmi Tipilnak cu “Thiang Thlarau le Mei” in a pek.

12. Jesuh nih, “Ngakchia pakhatkhat, keimah an ka zumhnak in a pialter tu hna cu, an hnawng ah facung rialnak lungtum nganpi i thlaih hna sehlaw, rili chungah paih si hna sehlaw, an caah a ttha deuh” tiah a ti (Mtt 18:6).

  • Jesuh cawnpiaknak thawngtha kha zultu hna nih pehzulh in an cawnpiak chinnak kha (Didache) tiah an ti.
  • Jesuh nih Aramaik holh a hman.

13. <IHS> cu(IHΣΟΥΣ - Iησους)Greek holh a si i Jesuh min hmasabik pathum kha a sawh duhnak a si. “Mi khamhtu Bawipa Jesuh ” Latin holh in (Iesus Hominum Salvator) (Jesus Savior of Men) tinak a si.

14. Bible thiamsang hna nh cekhlatnak ningin, Jesuh chuah kum cu BC.4 (asiloah) 5 kum ah a si. Asinain mitam deuh theihkhawhnak caah BC.1 kum kha rikhiahmi a si.

15. Bawipa Jesuh Khrih, vailam cung a thih kum cu AD.33, April ni (7), cawn (5) ni a si.

16. Jesuh chan lio ah Hluatdaw kha “Sanhedrin” tiah an ti.

  • Jesuh nih a Bupi kha AD (33) kum ah a rak dirh.

17. Jesuh cu kum (12) in Thawngtha a chim thawk AD (30), a kum 30 tiang hi nu le pa zohkhenhnak tangah a rak um.

  • Jesuh a thawhthan hnu hmasabik langhnak cu Maria Madalena sinah a si (Mk 16:9).

18. Jesuh a thih nithumnak, a thawhthannak ni kha Latin holh in (Paschal) an ti i Hebrew holh in <passage> an ti. A sullam cu; Lanhtaknak pehtaknak tinak a si.

19. Jesuh a dawtbik mi zultu cu “St. John” a si.

20. Biakinn ngunkhuai peknak kongah Jesuh chimmi cu (Matt 17:24-27) ah hmuhkhawh a si.

 

Add new comment

2 + 0 =