ROSARY THLA

            Crusade tihi ngakchia upa hngalh dihmi biafang a si cang. Crusade a um lai. Crusade kan ngai lai ti lengmang a si. Sihmanhsehlaw tuchan Khrihfa hna nih kan theihmi crusade le hlanlio Khrihfa hna nih an rak hngalhmi crusade hi aa dang `heu lai tiah ka ruah. Tuchan Khrihfa hna nih cun Crusade kan ngei lai ti tikah phungchimnak le cawnpiaknak a si. Hlanlio Khrihfa hna caah cun raldohnak a si. Aa dannak a um i aa lawhnak zong a um ko ti cu ka al kho ve lai lo. Biafang pakhat a sullam cu chan le caan nih a thlen tawn caah.

            Muslim biaknak hi vawlei tuanbia ah kum zabu paruknak chungah a hung chuak. Profet Mohamet nih a rak derhmi biaknak a si. Muslim pawl cu raltuk an `hawng ngaingai i ramkhat hnu ramkhat, pengkhat hnu pengkhat in an lak lengmang i a hnu ah Palestine le Eurup tiang an phan. Jerusalem khua kha an lak i Khrihfa hna caah a sung ngaimi hmunthiang vialte an lak dih. An teinak le ram poh ah Muslim biaknak kha an duh na lo in an luhter hna i a lut lomi hna kha fakpi in an hrem hna. Khrihfa hna nih kan doh ve hna lo ahcun kan biaknak hrimhrim hi a tlau lai ti kha an vun hmuh tikah Pope Urban II nih A.D 1093 ah a voi khatnak Crusade ral kha doh awkah a thanh. A sullam cu vailamtah ral kan doh lai ti a si. Eurup ram kip i a ummi Khrihfa ralkap hna cu Muslim biaknak ruang i ral an i tuknak kha Crusade ral tiah tuanbia ah cun an ti.

            Crusade ral cu voikhat in a dih lo. Acaan caanah voi tampi a thomi ral a si. Kum saupi a rau. Hmanungbik Crusade ral cu A.D 1571 ah a si. Mah hmanung bik Crusade ral ah Muslim ralkap pawl cu an tam ngaingai. Ralkap 30000 an si. Tilawng ngan tampi an ngei. Eurup cu kan tei hrimhrim lai ti a si cang. Mah Muslim ralkap pawl doh awkah Crusade ralkap pawl an khawmh ve hna. Sihmanhsehlaw mi tlamtling in an hmu kho hna lo. Germany le England nih kannih cu Protestant kan si i kan i tel kho lo an ti. French nih kei cu a ho lei hmanh ah ka `ang lai lo a ti. A taangmi ram tlawmpal in ralkap cu an khawmh hna i 10000 lawng an hmuh hna. Mah hna cu Austria ralbawi Don Juan nih a hruai hna. Tiral a si cang tilawng zong a herh. Sihmanhsehlaw tilawng hmete te lawng an ngeih hna.

            Kha tikah Pope Pius V ih ralkap pawl raltuk an i thawh lio ah hnulei um mi pawl nih Rosary thla cam in kan bawmh hna lai. Rosary Crusade kan tuah lai tiah a ti ve hna. Amah nih zarhkhat rawl ka ulh lai, Cardinal le, bishop pawl zarh khat ah nithum rawl nan ulh lai, Khrihfa pawl veikhat nan ulh lai i vancung siang pahrang nu sinah bawmhnak kan hal lai tiah a ti hna. Khrihfa vialte hna nih biatak tein Rosary thla cu an cam.

            Lepanto hmunah Khrihfa le Muslim ralkap pawl cu an i tu. An i tuknak cu a fak ngaingai.An hriamhan le an thazang an i khat lo caah hmasa ah Muslim pawl nih an nam ngaingai hna. Sihmanhsehlaw ruah lopi in thlichia a hung hrang i Muslim tilawng vialte anmah le anmah an i khawngdeng dih i an pil dih. Khrihfa tilawng hmete te hna cu Muslim tilawng nganpi pi lakah an lut an chuak i cuti cun Khrihfa ralkap tlawmte nih Muslim ralkap tampi kha an tei hna. Mah ni cu October 7 a si.

            Pope Pius cu Cardinal pakhat he Vatican dum chungah lam an i chawk. Ruahlo pi in Pope nih ngol rih u sih. Bawinu Mary kan lawh ta lai. Atu ral kan tei cang, tiah a ti i biakinn ah a lut i thla a cam. Thawng thanhnak a um lo, thawngthanhtu an ra manh rih lo. Sihmanhsehlaw Pope cu a hmaan. Ral cu an tei taktak ko. Mah Crusade ral teinak caah Bawinu Mary cung lawmhnak in Pope Pius nih October ni 7 ni kha A Thiang Rosary puai tiah a ti.

            Cun 1917 October 13 ah Bawinu Mary cu Fatima khua ah a lang i ngakchia pathum Lucy, Jacinta le Francesco hna sinah "Keimah cu Rosary Siangpa hrangnu ka si. Rosary cam zungzal u," tiah a ti. Cu bantuk cun October thla cu Rosary thla tiah Catholic Bupi chungah ti a si i Rosary thlacamnak cungah zumhnak le bochannak ngeih awkah Bupi nih a kan fawrh.

            Rosary cam ruangah Catholic bupi cu Mary an biak tiah an ti. Sihmanhsehlaw Rosary cam ruangah Bupi cu ralteinak a hmuh lengmang. Rosary cam ruangah zumtu Khrihfa hna nih vel le thluachuah tampi an hmuh. Vancung in kan Nu Mary cu a hung lang riangmang i ka Rosary hi cam u tiah a tu le a tu a kan fial. Fial sawhsawh a si lo. A zuk le a hmaan thlak thiang hna in mitthli a luang. Kan cungah a tlung hngami `ihnung harnak le raltuknak a um rih. Hmasa i a tlungmi harnak le raltuknak a um rih. Hmasa i a tlungmi harnak le raltuknak vialte nak in a har deuhmi a si lai. Atu hmanhah raltuk thawng le paam rim kan theih pah cang.

            Cucaah Rosary Crusade a thar in kan tuah a hau cang. Rosary thlacam lawng a za lo, sual ngeihchihnak, lungthlennak, sual dantatnak, rawl ulhnak le sumnak hna zong tuah kan ni zuam a hau.

            October Rosary Thla ah ahlei in Rosary kan cam lai ti men si lo in a zungzal fakpi in cam awkah a kan duhpiak mi a si.