Zatlang Nunphung

Minung huham

(4) Catholic zatlang nunphung cawnpiaknak

Bupi i zatlang nunphung cawnpiaknak (Social Doctrine of the Church) a biapibik tawhfung cu “Minung huham” asi.

A Voihnihnak Vatican tonpumhnak ah Khrihfa biaknak lei hmuhnak in minung huham kong a fianter. Cu cawnpiaknak ah mikip ahhin kotho thil tikhawhnak a um i ngeih aa tlak mi huham kong kha hmuhnak kaphnih in a fianter i a hmuhsak.

Pakhatnak ah minung huham timi cu minung nunzia he a um`ti i minung hrinnak in Pathian pekmi huham asi.

Pahnihnak hmuhnak ahcun minung huham timi cu minung nunnak he a um`ti. Asinain minung leikap in zuamnak thawngin hmuh i, ngeihmi huham phun asi.

(A) Hmuhnak Pakhatnak

Pope John (23) nak nih 1963 kum i a `tialmi “Pacem et terris” ca thlaun ah. “Pathian nih minung kha amah muisam he i lawh in a ser” i theihhngalhnak, zalonnak le sermi vawlei kokek pawngkam kha uktu bawi ah a ser. 13  Vancung mi nakin tlawmpal te niamdeuh mi ah a ser” tiah a cawnpiak. Cu cawnpiaknak cu II Vatican  pumhnak ah an fehter i minung timi cu Pathian muisam he aakhat in sermi  (Gen. 1:27) asi caah “Minung huham” timi zong hi Pathian ah hram a bunh i a thianghlim a sunglawi mi asi. Cu caah bible cawnpiak mi minung huham kha biaknak lei thiamhlei hna nih sullam a phunphun in an chim. Biaknak lei thiamhlei George Karakunnel nih “Pathian i sui muisam” kha;
 

(1) Kokek thil sining le kokek thil sining lonh mi i khatnak
(2) Thlarau lei thil tikhawhnak asiloah `hawnak
(3) A leng muisam (asiloah) taksa pum kong cawnnak he a pehtlaimi muisam
(4) Minung timi cu Pathian aiawhtu asiloah uktu
(5) Minung nunnak minung pumpak dihlak cu phundang in Pathian sining he aa tluk in aa pehtlaimi 14 tiah a sullam a fianter.

A duhnak cu Pathian awiawh in amah duhning in vawlei kha uk awk ah a herhmi fimthiamnak le thil ti khawhnak vialte a hmuhmi asi. Cucaah a dang sermi thilnung nih an ngeihlo mi Thlarau lungthin, hngalhnak, dawtnak le zalonnak hna kha Pathian sui muisam tiin auhnak cu asi.

Vativan II tonpumhnak ah “Minung huham ti cu Pathian ah hram a bunh i minung serka in minung nunnak chungah a um chung cang mi asi” tiah a ti. “Gaudium et spes” no. 12 ah Pathian sui muisam timi cu “Pathian caah thazang15 (Capacity for God) or (Capax Cei) asi tiah a ti.

(1) Pathian kha theih khawhnak theihhngalh thiamnak thazang
(2) Pathian cungah dawtkhawhnak lungthin thazang hna an si.

Cu thil tikhawhnak thazaang hna in vanrang toi uk ding ah `tuanvo a pek. Hi thil tikhawhnak le `uanvo hna kha Pathian i sui muisam asi tiah a cawnpiak.

Culengah minung hna, a hleice in nu le pa a serlio hna ah khan an nunnak chungah Pathian nunnak thaw kha fingtein cohlan khawhnak thazaang a serpiak chih. Cuccah nu le pa ani fonhnak thawngin Pathian sernak rian kha pehzulh in `tuankhawhnak thazaang an ngei cio. Cuccah mikip nih Pahtian he pehtlaih khawh asi hlei ah Pathian he hmunkhat ah kutsih in an `tuankhawh.  

Minung kip sinah hin thilnung le thilnung lo thlulo in zeizong vialte kha lonh in zeithil he hmanh tahchunh khawhlo mi pumpak man kan ngei cio. Cucu minung manngeihnak kan ti. Cuaah mikip kha minung an serka in upat awk an si. Minung kotho (pinkoe) man ngeihnak asi i alkhawh lomi minung huham timi cu Pathian laksawng sung asi. Cu minung huham, mining manngeihnak cu Pa, Nu, ngakchia, upa tiin aa thleidannak a umlo. Minung tiah aa semka in mikip cungah huham le man ngeihnak he a umcang mi asi. Cu man ngeihnak cu zeithil he hmanh thlenkhawh asilo, aiawh khawh zong asi fawnlo.

Minung tiah thawchuah cangka in, minung chuahkehnak, kotho chungah huham aa tel cang. Minung huham cu tangka, riandawt (rank), helice fimthiamnak le teinak hna in a mankhiah khawh asilo. A dotdot zongin thleidan khawh aslo. Misifak, mirum, uktu le mipi tiin minung a dotdot ahhin aatluk mi minung huham an ngei cio. Minung sining hngatchan in man ngeihnak le huham a thleidan lo.   Cuccah ramkhel ukchung ah siseh, nunphung ukchung ah siseh, mikip nih aa tluk cio in tinvo kan ngeih cio awk asi. 
 

Add new comment

4 + 16 =