Ral i thatlonak

1.RAL  I `THATHEMLONAK HNA
    Raltuk (doh)nak timi cu minung vawlei (vawleicung um minung chungkhar) caah a hrawktu asi i, raltuk duhnak thinlung put hna kha hrial awktlak an si i. raltuknak kha kan khamawk asi. Ral tuknak cu minung hna i `thathnemnak kha a hrawh thiam bantukin a chiatuk mi thil um tuning leiah a hamchih.
    Raltuknak cu minung vawleipi kha chan a `tumchuhter. Minung cithlak hna kha taksa lei, thinglung lei he pehtlaimi hma nganpi a siter. Raltuknak timi cu Biaknak lei hna i chimhrinnak kha buarnak asi i dawtnak a pialtermi asi. Raltuknak nih `thatlonak (chiatnak) a chuah pimi han cu angan i a tmtuk hringhran. Ralltuknak kha kan huatding a si. Daihnak kan huatchung paohpaoh cu, hriamnak han serchuah zuarnak in an sipuzi a `thami ram hna nih an lungtlin kai in an i lawmh ngaingai lai. Vawleipi i ral atu lio mi ram hna tua ahcun sipuazi (`thanchonak) rai a tlung i rammi hna cu sifahnak khorthuk chungah an tlak dih.
    Raltuknak puai hna cu minung nunnak. innlo, ngeihchiah chawva hna kha a hrawhter i minung nunphung mampi hna hmanh kha a `thih a thui in a hnihnter. Minung nih a kumkhua le a thlaza in rak sakmi. tuanbia ah a hiapimi mansung manfak thil hna kha suimilam tlawmpal chungah le ni tlampal chungah lohtlau dingin a tuah khomi hrawhnak thazaang zong an ngei. Raltuknak cu a chiatuk hleiah valei zong `thahnemnak a pe lo.
    ‘Germanu ram i kum (30) raltuknak (1618-1640) ahkhan rammi milu nuai (12) an rak thi. France ram cozah doh raltuknak puai le Napoleon raltuknak puai ruangah France rami milu nuai (10) renglo an rak thi i ral tuknak i a dihmi tangka pound (£ 1250,000,000) a dih lai tiah an ruahdamh.
    America ramchung raltuknak (1861-1865) chungah America rammi minung sing (9) an rak thii raltuknak ruang i a dihmi tangka pound (£ 240,000,000) an rak dih.
    Vawlei cung ralpi pakhatnak (1914-1918) ah minung nuai (10) in nuai (15) an rak thi i minung nuai (14) tluk hma an rak pu.
    Vawlei cung ralpi pahnihnak (1939-1945) lio ah nuai (21) tluk inn le lo a rak rawk/ Minung nuai (20) lonh an rak thi (cf. S:S-A art. sar at what costs? In Teenagers, July 1978, PP.24-26). Acunglei i kanan nambat cu raltuknak i a `thathemlonak kha ceunak pekin a langhternak asi.
    Minung nawlngeihnak (tinvo) buar innak hna, ralzaam an karhnak. raltuknak ruangah nu le pa ngeihlo ngah`tah an ra karhnak, zawtnak `thalo (raichia) a karhnak. minung hna sifah harsatnak chungah a i heel lengmangnak, ngakchia mino hna fimthiamnak caah a harnak. sualruk ngeilo minung hna zuartlainak. `thanchonak (sipuazi) ningcang loin a umnak, minung khat le khat, ramkhat le ramkhat lung aw`tawmnak le huatmi ngeihnak. chuahpi unau thinlung a lohtlaunak le recaw lo `thathmenlonak hna a chuahter.
    Reltuknak hna ruangah minung ningzahnak le mithli hna cu hulkhawh lo tiang hmuh khawh asi. Ralzaam ruangah thinphan thlalaunak han le a dong kho lomi `tah awihramnak saupi nih vawleipi a thin a phanter. 2014 kum, September thla ah Pope Francis cu Italy ram Redipulia hmun i “Italian raltuknak he pehtlaimi philhlonak puai pakhat” ah a rak kai ve. Cu puai ah Pope nih ‘raltuknak cu hruhnak nganpi asi. Raltuknak cu zeizong te kha a rawhter. Raltuknak cu hrawhnak in `thanchonak kawlnak asi i mah timhnak rawhral dingin khuakhannak hrimhrim asi’ tiah ralrinnak a rak pek (cf.Vatican Radio Via, CNUA news).
    ‘Daihnak aa zuammi hna cu Pathian fale’ tiah kawh ansi te lai (cf.Matthai 5:9) timi bia kha ka hnathlam ah a cuang. Daihnak caah mikip nih kutsih in i zuam lawnglawngah ramchung raltknak le vawleicung raltuknak puai hna kha a `thial khawh lai. tiah ka zumh.
    A caancaan ahcun hruaitu (uktu) `thalo hna le phungphai thatlonak hna ruangah rammi hna an thihnak kong tuanbia zong a um. Russia ram i (Joseph Stalin) chan, Communist tangah rammi hna nuaikhat (1) lonh an rak thih bantukin Cambodia ram zongah Communist (Pol Pot) chanah rammi nuaikhat lonh an rak thihnak kong kan theih.
    Germany ram thengah Nazi aana hman Hittler chanah Judahmi huatnak ruangah Judah miphun nuairuk (6) lonh thahnak an rak ing. Zeikhom a vasi ah raltuknak le `thihphaihnak cu minung vawlei le minung hna caah hrawktu hrimhrim asi ko. Atuchan zongahraltuknak ruang i ningcanglo pi thil a cangmi tampi an um. Nichuah laifang ram buainak hna, Irat raktuknak puai, Africa ram hna i a canglio mi hnahnawhnak hna le Syria ramchung raltuknak hna cu `thatlonak hna kha a chuahter. Huatnak a karhter.
    ‘Syria ramchung raltuknak ah ming sing (2) an thi i nuai (10) nih inn le lo kaltak in an zaam’ tiah BBC thawngthanhnak hrambunh in capar `tialtu Soe Myint Hte i capar nih a rak langhter (cf. National Time Journal, sunday October 5, 2014, PP. 7).            
    Daihnak caah zz zuammi zathlang nunphung jphu hna, Biaknak bukip fonh a phu hna, vawleicung a phu hna le UN bupi i zuamnak hna kha don le thapek an hau i raltuknak puai le hnahnawhnak hna, bia i alnak hna kha zorter lohtlau ter dingah minung dihlak i bawm in kan i zuamcio awk asi.

 
                                           +

Add new comment

12 + 1 =