MI PHUNGDANG HNA le BIAKNAK THAR LEI AN I PEHTLAIHNAK

Lumbang biakinn hmanthlak

The Gentiles and Their Relation to the New Religion

(Mi phundang hna le Biaknak thar lei an i Pehtlaihnak)

         Jesuh Khrih chuahhlan kum (700) tluk ah Rome khua cu khua hmete a rak si rih. Duhsahin thazaang a rak ṭhawng i ramkhat hnu ramkhat a tuk, a tei, a lak i ahnuahcun thazaang a ṭhawngbik mi ukmi ram (empire) ah aa chuah. Emperor Augustine kutchung ah Rome Empire cu Atlantic rili in Arabia thetse rawn tiang, England titler in Saharah thetse rawn, Ethiopia tlangthluan tiang, Egypt telh in Africa chaklei hmun tiang aa tel.

            Uknak kha ukchung peng hna (provinces) ṭhen in a ukter hna. Tlunkalnak lam le pehtlaihnak kha a ṭhancho ter. Lam hna zong a ṭhatkhawh chung a cawhter hna. Rili cung zongah hmunkhat le hmunkhat kalnak fawiter dingin tilawng tampi an um. Cucaah chawlehnak (sipuayi) a ṭhancho. Caholh zong Greek caholh pakhat lawng a hmanter hna. Uknak ah mi lungthin a fekter kho mi ralkap bu nganpi a um.

            Alexander the Great cu uktu siangpahrang a rak si tikah Greek holh, ca, nunphung-zatlang nun cawnnak le khuaruahnak hna kha a ralkap bupi a phaknak hmunkip ah a karhter. Greece kha Rome hna nih raltuknak lei in an tei hna nain zatlang nunphung ningin Greek hna cu teitu an rak si.

            Ramkip hna ah, Rome kuttang an tlak hlan tein annih pumpak biakmi pathian le biaknak phung an ngei cio. Sihmanhsehlaw, Rome kuttang an tlak tikah Rome hna nih anmah i an pathian kha zei an relpiak hna lo. Ahnu ahcun Emperor siangpahrang kha pathian ah an chiah i an biakter hna. Asinain cu rikhiahnak cu zulhawk an chiahmi upadi hna zulhding mi nakin tlawmte lawng ahlei deuh mi rikhiahnak pakhat men asi. Rome khuachia pathian hna zong kha a dangte caankhiah mi ni hna ah, nuamhnak puai, zaang lentecelhnak puai hna in an conglawmh. Thlarau lei kongkau tuahsernak hna cu a umlo tluk dengmang asi.

            Nichuah leikam in biaknak lei zumhnak hna kha a lak i a karhter. Chuhna lakin Mithras biaknak phung (Cult of Mithras) cu a biapibik asi. Cu biaknak a umnak hmun cu Persia asi i, ceunak pathian (god of light) sinakin an biakmi asi. Khibantuk cawnpiaknak hna cu Khrihfa cawnpiaknak he aalo dengmang nain ngaite tiahcun aa thlautuk. Cubantuk biaknak a um ruangah mi hna i thinlung cu thlarau he pehtlaimi biaknak a ṭamhaalnak kha a langhter mi asi.

            Biaknak ngeilo (pagan) pawl i an biaknak nih pupa phunglam i hruhchihnak, adang khuachia pathian biaknak hna he cawhkalhnak hna a ra chuak ter. Khuachia pathian hna zong kha minung bantukah an ruahcang i minung bantukin palhnak a ngeive tiah an zumh cang. Cuccah annih i biaknak lei tuahsernak cu ziaza rawhnak, a palhmi tuahnak leiah a hmaihoih cang.

            Cucaah a thiangmi pa, nu hna cu ziaza ṭha tuahnak hna kha tuah dingah a harmi tuah ningkel hna, khuaruahnak hna kha an i zuam cio. Annih kha Stoicism (nuamhnak le fahnak hi zeihmanh an silo, cucaah daitein um ti i cawnpiaknak) tiah an ti hna.

 

Add new comment

4 + 4 =