Kanmah ca i Khuacaan

Khuacaan

MINUNG CA `THATHNEMNAK A PEMI KHUACAAN
23.     Khuacaan hna cu minung ca a `thathnem i mi vialte he aa pehtlaih i mivialte sertu nih a timhmi asi. Vawlei pumpi huap tahnak in khuacaan cu minung i umnak caah abia pibik in a herhmi sining tampi kha a pehtlaih mi hnok cemcun in a ummi ningcang pakhat asi.

Science thiamsang hna i zapi hnatlak mi, a fekmi cekhlat tuahtannak an hmuhsak mi ningin kannih cu kumkhat chung khuacaan aa helnak ningcang ah chiachia hruhru in a linhnak kha kan tonnak kong a hmuhsak. A luancia kumhrabu tlawmpal chungah khuacaan a linhnak he hmunkhat in tipi thuamthum rili, i hmungduai in a ummi ti hna an kainak, a chiahru mi khuacaan (thlichia a hrannak, tilianhnak) hna zong hmunkhat in a chuak `theu tawn. Cuticun khuacaan chiatnak pakhat cio caah science thiamsang rikhiah mi a hrampi konglam tahnak hmattan ningin fehter rikhiah khawh asilo.

Khuacaan linh asannak kha tlaihkhip awk ah (asiloah) khuacaan linhnak a chuahter mi a `thawnter deuh mi minung hna ruangah a chuak mi konglam hrampi hna kha tlaihkhip a rak herh caah mizapi cu mah `thudir ning, thilri chuahter ningcang, hman ningcang hna ah thlennak tuah ding a rak herh.

Minung leikap in thlaihkhip khawh lomi konglam dang a umnak zong kan cohlan ding asi. Bianaah meitlang a puaknak kong, vawlei pumpi nih nica a heelnak lam umtuning, vawlei aa heelnak a laifangcer a sirhnak umtuning an i dannak hna asi.

Asinain Science lei cekhlatnak in an langhternak ah minung rian`uannak, sehzung hna in tampi an serchuah mi a hring muici inn datkhu hna (carbon dioxide, methene, nitrogen oxide le adang datkhu hna) ruangah a rau deuh hlante kum hrabu hna in a rak chuakmi khuacaan linhnak a rak chuak tiah a hmuhsak.

Hi datkhu hna cu thitu lakah aakhonnak in vawlei pumpi in ni ceunak kha a cerh`than mi a linhnak nih cuhna kha kuailak in a tuah kho lo. Thil sining fakdeuh in a chiatter mi adang a hrampi pakhat cu vawlei cung kenkip ah thazaang sinak in an hman cio mi alhthil (mei chuahtertu thil - fuel) ruangah asi. Cun a hrampi pakhat asi rih mi cu cinthlak rian`tuannak caah tupi hna hmawng`thiamnak, vawlei kha a dang kongkau caah hmannak ruangah asi. 
 

Add new comment

2 + 14 =