MINUNG CA ṬHATHEMNAK A PEMI KHUACAAN

Kokek

MINUNG CA HATHEMNAK A PEMI KHUACAAN

Khua caan cu minung ca ṭhathnem i, mivialte he pa pehtlaih, mi sertu nih a timhmi a si. Vawlei pumpi huap tahnak in khuacaan cu minung  umnak caah a biapi bikin a herhmi sining tampi kha a pehtlaihmi hnok cencun in a ummi ningcang pakhat a si.

          Science thiamsang hna i zapi hnattakmi, a fekmi cekhlat tuaktannak an hmuhsakmi ningin, kannih cu kumkhat chung khuacaan aa helnak ningcang ah chiachia hruhru in a linhnak kha kan tonnak kong a hmuhsak. A luancia kumhrabu tlawmpal chungah khuacaaan a linhnak he hmunkhatin, tipi thuamthum rili, i hmungduai in aummi ti hna an kainak, a chiahrumi khuacaan, (thlichia hrannak, ti lianhnak) hna zong hmunkhat in a chuak ṭheo tawn. Cuticun khuacaan chiatnak pakhat cio caah teikpan thiamsang rikhiahmi ahrampi konglam tahnak roca ningin fehter rikhiah khawh a silo.

          Khuacaan linh a sannak kha tlaihkhip awkah (asiloah) khuacaan linhnak a chuahtermi, a ṭhawnter deuhmi minung hna ruangah a chuakmi konglam hrampi hna kha tlaihkhip a rak herh caah mizapi cu mah ṭhutdir ning, thilri chuahter ningcang, hman ningcang hna ah thlennak tuah ding a rak herh cang.

          Minung leikap in tlaihkhip khawh lomi konglam dang a umnak zong kan cohlan ding a si. Biana ah meitlang a puaknak kong, vawlei pumpi nih Nika a heelnak lam umtuning, vawlei aa heelnak a laifangcer a dirhnak umtu ning an i dannak hna a si.

          Asinain science lei cekhatnak in an langhter nak ah minung rianṭuannak, sehzung hna in tampi an serchuahmi a hringmui inn datkhu hna (carban dioxide, Methene, Nitrogen oxide le a dang datkhu hna) ruangah arauh deuh hlante kumhrabu hna in arak chuakmi khuacaan linhnak a rakchuak tiah a  hmuh sak.

          Hi datkhu hna cu thlitu lakah aa khon nakin, vawlei pumpi in niceunak kha a cerh ṭhanmi a linhnak nih cu hna kha kuai lakin a tuah kholo. Thil sining fakdeuh in a chiattermi a dang ahrampi pakhat cu vawlei cung kenkip ah thazaang sinak in an hman ciomi nih thli (meichuahter tu thil = fuel) ruangah asi. Cun a hrampi pakhat asi rihmi cu cinthlak rianṭuannak caah tupi hna hmawngṭhiamnak, vawlei kha a dang kongkau caah hmannak ruangah a si.

            

Add new comment

6 + 2 =