Mithiang Simon le Jude

Tu thla cu Bawipa Jesuh Khrih a zultu hna a si mi mithiang Simon le Jude Thaddaeus (Judas Iscariot a si lo mi) kong kha vun tial ka duh. Anmah pahnih hna kong hi zoh ta hna u sih. Jude Thaddaeus tialmi a si ti in an zumhmi cauk chungin dah ti lo cun anmah hna pahnih kong he pehtlai in an tialmi in siseh, kan theihmi a tlawm ngaingai. Anmah pahnih hi Bible cauk chungah kan zoh hna a si ahcun Bawipa Jesuh hnu zultu hna cazin chungah hin hnu hmai zul in an min tial an si kha kan hmuh khawh hna.

Thawngtha tialtu hna i an tial ning ah hin mithiang Simon hi min phunphun in an tial. Matthew le Mark nih cun a mahhi Canan khua mipa tiah an ti i, Luke nih cun “Phuntanh” tiah a ti. A sining tak ahcun an pahnih in a min suallam cu aa lo mi an si ko. Hebrew holh in cun “qana” timi cu Pathian caah “phuntanh” ti a si. A bik in Pathian miphun hna caah phuntanh timi kha a ti duh mi a si(cf. I Kgs 19:10). Mithiang Simon hi ram le miphun caah a phun a tanh ti duh mi si lo in Jews miphun hna i an dir hmun le nunphung, Pathian nawlbia, Pathian miphun sinak le kanmah hna hi zeibantuk miphun dah kan si ti duhnak lei dirkamh in a phun aa tanh pi mi a si. Cu caah Simon hi Matthew rak cawl canghnak hmunhma he tahchun ahcun phundang ngaingai a si. Zeicah tiah cun Matthew cu thatlonak le a thianghlim lo mi rian a tuanmi ngunkhuai khawl mipa tiah rak ti mi a si.

Kan Bawipa Jesuh Khrih nih a zultu hna a rak auh tik hna ah hin aa lo cio lo mi rian tuannak le hmunhma in a rak um cio mi an si ti kha fiang tein kan hmuh khawh.  Zultu hna chungah hin zeibantuk harnak le pakhat le pakhat i lo lo hna hmanhsehlaw kan Bawipa Jesuh Khrih caah cun pakhat le pakhat aa dirpi timi, rian tuan timi an si ko hna. Mahhi hi kanmah vialte nih i cawn cio ding a si. Kan i lawh lonak chung lawngah hin mi i thleidan lo in Jesuh Khrih ah pakhat kan si ti dirhmun tu ah khan dir cio i pakhat le pakhat i bawmh i cohlan awk tu kha a si. Zultu pahleihnih hna cu bupi muisam a langhter tu hna an si. Mah bupi chungah hin mi phunkip, fim thiamnak phunphun le thatnak hna a phunphun in Jesuh Khrih min cungah  fek tein aa fonh mi bu pakhat te ah um a si kha kan hmuh khawh.

Mithiang Jude cu Matthew le Mark nih cun “Thaddaeus” ti in an auh (Mt 10:3; Mk 3:18). Luke tu nih cun James fapa Judas tiin a auh (Lk 6:16; Acts 1:13). “Thaddaeus” timi min kong he pehtlai in tha tein fianh khawh a si lo. Zeicah tiah cun Aramaic holh in “tadda” ti mi a suallam cu “taang” “breast”timi suallam a si i “zaangfahnak lungthin a ngeimi” ti a si lai tiah ruah a si. Mithiang Jude kong he pehtlai in tlawm te lawng hi theih a si. Johan thawng`ha lawng ah hin Jude (Judas) nih Bawipa Jesuh Khrih bia a halnak kha a langhter. Jude nih “Bawipa, zeitindah vawlei sinah i phuan lo in kanmah sin lawngah naa phuan khawh ning cu a si lai?” tiah a ti. Mah biahalnak hi kannih vialte hna zong nih kan i hal ve lengmangmi biahal nak a si. Zeicaahdah thihnak in a tho than mi Bawipa nih a ral pawl sinah a sunpar lian ngannak, Pathian cu teitu a si tinak hna kha phuan ve lo in kanmah sin lawng ah aa phuan hnga? Zei raungah dah a zultu hna sin lawngah aa langhter fawn hnga? Jesuh nih “A ka daw mi paoh nihcun ka bia kha an ngaih lai. Annih cu ka Pa nih a dawt hna lai i ka Pa le keimah cu kan ra lai i an sinah kan um lai” tiah a ti (Jn 14:23). A suallam cu a tho thanmi Bawipa kha kan lungthin mit in kan hmuh khawh ve i Pa Pathian nih kan chungah umnak hmun aa laak ve lai ti a si. Bawipa cu kan sinah a pum in a laang lai ti a si lo. Kan nunnak ah hin nun a duh ve. Kanmah hna nih a nunzia te kha kan nunpi, a nun zia te kha nun zia te ah kan langhter ve a hau. Mah lawng ah a tho thanmi Bawipa cu kan lungchung mit in kan hmuh khawh lai.

Bible Biakamthar chung zongah mithiang Jude Thaddaeus zong nih Judas cakuat tiin a tialmi a um ve. A tial hnawh chanmi cu khua pakhat i a ummi bu pakhat te lawng kha silo in khuakip i a ummi bukip sinah a tial hnawh duh bik mi a si. “Jesuh Khrih sal le Jeim nau a simi Judas nih, Pathian kawhmi, Pathian kan Pa dawtnak chung le Jesuh Khrih huhphenhnak chungah a ummi kha, ca kan kuat hna(v1)”. Judas cakuat hi a hmaan lo lung vai vuanh tertu cawnpiaktu hna i cawnpiaknak hna kha Khrihfa hna nih an i ralrin thiamnak hnga caah ralrin peknak zong an si fawn. “Atu kan caan i a ummi hna zong cu, cu bantuk cu an si ve. Anmang nih khan anmah pum lila cungah a sualter hna; Pathian nawlbia kha zeiah rel loin a umter hna i vancungmi kha a serh satter hna”(v8)tiah mithiang Jude nih an cawnpiak ning hna kha fiang tein a langhter. Mah bantuk cawnpiak tu hna zong kha, “An caah tihnung a va si dah! Kain lam kha an zul. Tangka an duh ruangah Balaam nih palhnak a rak tuahmi leiah khan an kal ve. Korah nih Moses a rak doh bantuk khan mi doh an duh ve i amah bantuk khan hrawh an si ve”(v11).  Zeitin dah a ti rih hna tiah cun, “Annih cu hawikomhnak rawl nan dum ti tik i rawl lak i hnawm a ummi bantuk khi an si, ningzah zeihmanh hngal loin an ei i an ding. Anmah zawn lawng an i ruat. Ruah a chungah a um lomi khuadawm, thli nih a choih lengmangmi bantuk khi an si. Fur caan hmanh i thei a tlai lomi thingkung bantuk an si; a hram bongh i a thi taktakmi thingkung bantuk an si. Rili tilet tihnung bantuk an si, ningzak a simi an tuahsernak cu tilet buan bara bantuk in an lang. A vak a vaimi arfi bantuk an si, cu arfi hna cu Pathian nih muihnak a thukbik chungah khin hmun a chiahpiak ko hna”(vv 12-13).

Tuchan ah hin cun bia i el le i sik ti lo in kan chanthar nunning ah tukforhnak phunkip khan kan zumhnak a tlau lonak hnga tu ah hin a tuar zia le a in zia thiam kan hau. Kan zumhnak ah fiang tein le ral tha ngaiin nung cio hna u sih. Mithiang Jude nih a ti thanmi cu, “Sihmanhsehlaw ka hawile hna, nannih cu a thiang bikmi nan zumhnak cungah khan fek chin lengmang in i sa chin lengmang ko u. Thiang Thlarau thawnnak thawng khan thlacam u law Pathian dawtnak chungah khan um ko u. Cun kan Bawipa Jesuh Khrih nih zaang an fah hna ruang i zungzal nunnak an pek hna lai ni cu hngak ko u. Lung awtawm in a ummi kha an cungah zaangfahnak ngei u; mei chung khan chuah hna u law khamh hna u. Cun midang zong kha tih le hmaizah kemh hna u, sihmanhsehlaw an pumsa duhnak an nehmi puan hrimhrim kha cu hua hna u”(vv. 20-22). Jude nih a ca kuat tialmi ah hin aa dawh ngaiin a dongh ter. “Tlu loin an umter kho tu hna le a hmaika ah soiawk zeihmanh um lo le lunglawm tein an chuahpi kho tu hna kan Pathian le kan Khamhtu cungah cun, a liam cia mi caan vialte in atu caan in zungzal caan tiang, kan Bawipa Jesuh Khrih thawngin, lianhngannak le sunparnak le thawnnak le nawlngeihnak cu, um zungzal ko seh! Amen”(vv. 24-25)

Cu si caah catial tu pa nih kan Bawipa Jesuh Khrih cung i a zumhnak a fehnak le cu a zumhnak cu a nunnak in a langhternak hna vialte kha fiang tein kan hmuh khawh. Mithiang Simon le Jude Thaddeus hna bangin kanmah vialte hna zong kan zumhnak ah thazang thar he thawngchin chin in kan um, kan nun khawhnak hnga caah anmah hna sinah bawmhnak hal hna u sih.

Saints Simon and Jude, Apostles. POPE BENEDICT XVI. Holiness is always in Season. (pp.262-265) Chung in leh mi a si.